چکیده:
علم انساب از تعیین نسب مردم و روشهای پژوهش در آن، با هدف پرهیز از خطا در تعیین نسب
اشخاص سخن میگوید. نسبشناسی از جمله علوم پایه برای مورخ محسوب میشود و میتوان آنرا در
زیر مجموعه تراجم طبقهبندی کرد.
تاریخ نسبشناسی در میان عرب به قبل از اسلام بر میگردد لکن خلافت اموی بیشترین حمایت را از
نسبشناسی داشت. در دوره عباسیان نیز مسألهی کلامی و فقهی حقانیت قریش و نفی بنی امیه از آن، به
طرح مباحث جدیدتر و جدیتر در عرصهی نسبشناسی انجامید. در مقاله حاضر ضمن معرفی علم انساب
و مکاتب آن سیر تاریخی پیدایش و تطور این دانش در اسلام تا عصر حاضر مورد بررسی قرار گرفته و در
انتهای مقاله گزیدهای از منابع مهم این شعبه از معرفت، شامل منابع عمومی، انساب پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم
قبایل، و بالاخره پارهای از تحقیقات خاورشناسان به اجمال ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
"در مقاله حاضر ضمن معرفی علم انساب و مکاتب آن سیر تاریخی پیدایش و تطور این دانش در اسلام تا عصر حاضر مورد بررسی قرار گرفته و در انتهای مقاله گزیدهای از منابع مهم این شعبه از معرفت، شامل منابع عمومی، انساب پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآلهوسلم قبایل، و بالاخره پارهای از تحقیقات خاورشناسان به اجمال ارائه شده است.
(13) به درستی میتوان ادعا کرد که نسبشناسی در گذشته یک ضرورت اجتماعی بوده، ولی امروزه این کارآیی خود را از دست داده و به مثابه جزئی از میراث فرهنگی مسلمانان و عرب است که هویت تاریخی و تمدنی مسلمانان منوط به آن است.
(50) البته ابن اثیر ضمن حوادث سال 15 هجری گزارش زیر را آورده است: وقتی خلیفهی دوم دیوان محاسبات را برای پرداخت حقوق تأسیس کرد به صفوانبن امیه و حارثبن هشام مبلغی پرداخت و آنها از گرفتن آن به دلیل کمی امتناع کردند.
(66) برخی از دانشمندان اهمیت دادن به نسب را مولود نیاز انسان به تعاون و بهرهمندی از کمک دیگران دانستهاند و برای اثبات نظرشان به آیات قرآن استشهاد میکنند: قرآن کریم شرح حال دو تن از فرستادگان خدای متعال را نقل کرده که یکی از آنها به دلیل نداشتن خویشاوندان از ناتوانی خود خبر داده و گفته است: ای کاش مرا بر منع شما توانی بود(هود، آیه 91).
تحول علم نسب شناسی این دانش همانند دیگر علوم بشری در سدههای گذشته دستخوش تحولات محتوایی و روشی شده است.
این اثر به عنوان مقدمه لباب الأنساب بیهقی نگاشته شده و محمدرضا عطایی ترجمهی فارسی آن را در پایان کتاب مهاجران آلابوطالب آورده است."