چکیده:
نوشتار حاضر، پژوهشی است مستند راجع به تاریخ اقتصادی مصر در دوران
طولونی و فاطمی، با تکیه بر نقش صنعت نساجی. نویسنده با استفاده از اسناد پاپیروسی
عربی و نیز منابع دستاول تاریخ مصر در دوران اسلامی، در پی اثبات این فرضیه
است که رونق و رفاه اقتصادی مصر در قرون وسطی، به ویژه در دورهی طولونی، ناشی از
رشد و گسترش صنعت نساجی بوده است. کلودکاهن،2 خاورشناس نامدار فرانسوی،
مقالهی حاضر را نمونهای خواندنی از کاربرد پاپیروسها در یک پژوهش تاریخی میداند.
منابع سرمایهگذاری در صنعت نساجی، سرمایهگذاران، نقش مقامات دولتی و افراد
نیمه رسمی، نظام توزیع و مبادله، اشتغالزایی و روابط میان افراد سهیم در این صنعت از
جمله مطالبی است که در این نوشتار به آنها پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
"38 بر اساس پاپیروسهای عربی و منابع روایی، در دورهی طولونی، محصول اولیهی تجاری در مصر گیاه کتان بود؛39 از همین رو، زمینداران به برکت وابستگی اداریشان، سهم عمدهی درآمدهای زراعی را به دست میآوردند، به علاوه، سودشان را هم از طریق نظارت بر تولید دولتی و افزایش تقاضا برای گیاه کتانی که خود آنها تأمین میکردند و هم با سرمایهگذاری در صنعت خصوصی کتان، افزایش میدادند.
93 ممکن بود که بازارهای بغداد یا هند و چین خواستار کالاهایی باشند که خودشان تولید نمیکردند، کالاهایی مثل طلا یا نقره؛ و از طرفی، ممکن بود که سکههای مصری جذابیت خاصی برای چینیها نداشتند؛ اما به طور قطع میدانیم که چینیها تمایل بسیاری به منسوجات «غربی» داشتند94 و تا کنون مدرکی دال بر وجود صادر کنندهی مهم کتان دیگری غیر از مصر در دورهی طولونی به دست نیامده است؛ نیز، واضح است که مصریان تمایلی به پول کاغذی چینیان نداشتند؛95 بنابراین، چنانچه کالاهای مورد نیاز میتوانستند به طور متقابل مبادله شوند، احتیاجی به تبادل بینابینی پول رایج نبود.
مقامات دولتی قراردادهای ملکی را به خود واگذار میکردند که باعث دسترسی آنان به درآمدهای خصوصی زراعی میشد؛ آنها همزمان درآمدهای مالیاتی دولت را از همان املاک برداشت میکردند؛ از اینرو، در مقامی بودند که میتوانستند تفاوت116 بین دو منبع درآمد را به نفع خودشان غیر واقعی نشان دهند؛ به علاوه ایشان بر صنعت نساجی دولتی نظارت میکردند که موجب تقاضا برای کتانی میشد که سودشان را از آن به دست میآوردند؛ به همین جهت به نفع آنها بود که بازدهی زراعی را افزایش دهند."