چکیده:
پادشاهان مختلف ایران پس از اسلام، با توجه به ارادت و علاقهی شدید مردم
ایران به امامان شیعه و حرمهای شریف ایشان در عتبات عالیات و بنا به برخی
اعتقادات و ملاحظات عقیدتی و سیاسی، توجه ویژهای به آبادی، توسعه و تکریم این
اماکن و شهرهای مقدس مبذول داشتند، از جمله اقدامات آنها اهدای چهلچراغها،
قندیلها و شمعدانهای گرانبها بود. برای روشن نگاهداشتن و حفاظت یک یا چند
چهلچراغ و شمعدان، یک متولی از طرف دولت ایران تعیین میشد که به وی
چراغچی میگفتند.
در این مقاله پس از مقدمهای کوتاه، با استفاده از کتابهای مربوط و اسناد وزارت
خارجه، اقدامات پادشاهان ایران نسبت به عتبات عالیات، منصب چراغچیباشی و
وظایف و مسائل مرتبط بدان مورد بررسی قرار میگیرد.
خلاصه ماشینی:
"32 گاهی اوقات متولیان چراغها، اقدام به اضافه نمودن چراغ و قندیل به حرم محل مأموریتشان مینمودند؛ مثلا چراغچی صحن حضرت علی علیهالسلام در نامهای که با شهادت و مهر تعداد زیادی از علمای نجف تأیید شده بود، به وزارت خارجه نوشت: چون سالهاست که پنجاه عدد قنادیل از جانب سنی الجوانب اعلیحضرت قدر قدرت شهریاری پادشاه جمجاه ناصرالدین شاه ـ مدظله العالی ـ به مباشرت و تولیت ابوی اکرام عالیجاه قدس القاب، قدوسی انتساب، اشرف الحاج و العمار، حاجی ملایوسف طهرانی حایری و اقل عباد غلامحسین در صحن مطهر منور جناب خامس آلعبا ـ علیه الاف التحیة و الثناء ـ در طاق نماهای دور تا دور یک در میان و در کفشداری و ایوان مقدس و کشیکخانهها و دربهای صحن مطهر افروخته میشود و ابوی حقیر به واسطهی تکمیل نمودن قنادیل که در تمام طاقنماها افروخته میشود به دربار همایون رفته و تصدیق جمیع علمای نجف و کربلا و کاظمین علیهماالسلام و کلیددارها را بر قرار نمودن قنادیلهای مذکوره در کمال صفا و ضیا و روشنی همراه برده و آنها را با عریضه به خاک پای مبارک اعلیحضرت شاهنشاه تقدیم نموده و تمنای چهل عدد قنادیل به جهت رفع نقیصه و تکمیل آنها نموده علی الحساب چون مخلی زیاده بر این در نظر نبود وجه بیست عدد را مرحمت فرموده و در کتابچه هم قید فرموده و جناب والد ـ دام عمره العالی ـ به حقیر اخبار فرمودند و حقیر هم بیست عدد را بر قنادیل سابق افزوده؛ لهذا هر که اطلاع و استحضار به هم رسانیده است که حال مقدار هفتاد و پنج عدد قنادیل در مواضع مخصوصه مرقومه در کمال صفا و ضیا و بها روشن میشود و به هیچ وجه من الوجوه نقص ندارد و باعث انتفاع قاطبهی زایران و مجاورین ارض اقدس شده و مایهی دعاگویی دوام دولت ابدمة قاهره گردیده مستدعی آنکه اطلاع خود را طیبا به مرضات در فوق این ورقه مرقوم و به خاتم شریف خود ممهور فرمایند که عندالله و عند الرسول ضایع نخواهند شد."