چکیده:
نوشتار حاضر که تحت عنوان «ظهر و بطن قرآن کریم» سامان یافته، گذری بر موضوع مذکور است که در آن تلاش شده است افزون بر تبیین مسأله ظهر و بطن و نقش آن در جاودانگی قرآن، ادله روایی آن، دیدگاه اندیشهوران قرآنی درباره آن و همچنین ضوابط راهیابی درست به بطون قرآن به اختصار بحث شود. برخی از پرسشهای اساسی نیز که با طرح مسأله ظهر و بطن، ممکن است بر ذهن خواننده گرامی سنگینی کند، مورد توجه نگارنده قرارگرفته و پاسخهای درخوری به آنها داده شده است. نگارنده، همزمان با تبیین موضوع محل بحث، براین نکته تأکید میورزد که اصلیترین رمز ماندگاری قرآن در بستر متحول زمان، بطون و ژرفای بی پایان این کتاب آسمانی است که سبب میشود قرآن، درعین «ثبات» و «محدودیت» ظاهری، تحرک و دینامیسم درونی و عمق پایان ناپذیری نیز داشته باشد و تا پایان عمر دنیا بر نیازهای معرفتی و معیشتی آدمیان پرتو افکند.
خلاصه ماشینی:
"این ابدیت و جاودانگی پیش از هرچیز، در گرو وجود چنین ظرفیتی برای قرآن است که مبحث این نوشتار نشان خواهد داد ژرفای نهفته در ورای ظاهر آیات قرآن (بطون) حقیقتی است که در عصر نزول، مورد توجه پیامبر گرامی صلیاللهعلیهوآله ، اهل بیت عصمت علیهمالسلام و مؤمنان قرارداشته و در تاریخ بلندی که بر حیات قرآن گذشته نیز هرگز از نگاه تیز بین اندیشهوران اسلامی پنهان نمانده است.
با عنایت به این نکات، در تعریف «ظهر» و «بطن» قرآن میتوان گفت:«ظهر قرآن»، عبارت از لایه آشکار و معانی ظاهر آیات است؛ یعنی همان لایهای که برای آشنایان به زبان و لغت عرب قابل دسترس است و «بطن»، لایه (یا لایههای) پنهان و ناپیدای است آن که آشنایی با زبان و لغت عرب به تنهایی برای نیل به آن کافی نیست؛ بلکه دستیابی به آن، بهطور ضرور درگرو ژرفکاوی، تدبر و تعقل مستمر در معارف و مفاهیم قرآن و رعایت برخی ضوابط و شرایط دیگر، افزون بر آشنایی با زبان و لغت عرب است.
برخی دیگر با مسلم انگاشتن ظهر و بطن برای قرآن، به تعریف آنها پرداخته، و برخی نیز اوصیای پیامبر صلیاللهعلیهوآله را واجد همه علوم قرآن (ظاهر و باطن) دانستهاند؛ چنانکه جمعی از روایات این باب، با تعبیرهایی نظیر «ولبطنهبطن» و یا «للبطن بطن» و یا «بطون» و یا «الی سبعةابطن» بر تعدد بطنهای قرآن تأکید کردهاند."