چکیده:
پژوهش حاضر با هدف شناسایی تحول محتوا و انگیزه دعا در کودکان و نوجوانان ایرانی، با رویکرد تحول شناختی و با روش مقطعی انجام شده است. 157 دانشآموز دختر و پسر 6 تا 17سالهشهر قم به صورت خوشهای انتخاب شدهاند. دادههای پژوهش برپایه روش بالینی و از طریق مصاحبه انفرادی نیمهساختیافته گردآوری و توسط پنج کارشناسنمرهگذاری شده است. پس از محاسبه ضرایب اعتبار درجهبندی داوران از طریق روش همبستگی درون طبقهای و بررسی روایی از طریق تحلیل عاملی تأییدی، دادهها با روش تحلیل واریانس یک و چند راهه و تحلیل فراوانی بررسی شده است. نتایج نشان میدهدکه با افزایش سن، سطح محتوا و انگیزه دعا نیز افزایش و دگرگونی مییابد. و نیز روند تحول محتوا و انگیزه دعا در کودکان دارای مراحل ذیل است: دعاهای فردی مادی سطح پایین، دعاهای مادی-اجتماعی محدود و اخلاقی-معنوی فردی، دعاهای اجتماعی گسترده برخاسته از اعتقاد به خداوند، دعاهای کمالجویانه دنیوی و روانی و دعاهای کمال¬جویانه معنوی و اخروی.
The present paper aims at recognizing the prayer content and motives development among the Iranian youngsters and teenagers، using a transformological approach and a cross-sectional method. 157 school boys and girls، 6 to 17 years old، have been selected from Qom through cluster sampling. The research data have been gathered through clinical method and semi-structured solo interview and have been scored by five experts. Having calculated the validity coefficients of judges' grading through the interclass correlation method، and having analyzed the reliability through confirmatory factor analysis، the research data have been analyzed through one-way and multiple way variance analyses and frequency analysis. The research finding showed that with the increase in age، the content and motive levels of the prayer develop more. They also showed that the process of prayer content and motives development among youngsters has following stages: low-level material and personal prayers; limited social and material prayers، and moral-spiritual personal prayers; extended social prayers resulted from the belief in God; psychological، worldly، and idealistic prayers; spiritual، otherworldly and idealistic prayers.
خلاصه ماشینی:
"رابطه نوع آموزش با تحول محتوا و انگیزه دعا به منظور بررسی این پرسش که آیا فهم کلی دعا در کودکان و نوجوانان مدارس ویژه (مدارسی که به برنامههای تربیتی و مذهبی بیشتر توجه دارند) در مقایسه با مدارس معمولی بیشتر است؟ میانگینهای دو گروه از آزمودنیها که در مدارس معمولی(83 نفر) و مدارس مذهبی (74 نفر) تحصیل میکردند، از طریق آزمون t استودنت برای گروههای مستقل، و برای مقایسه میانگینهای آنها در بررسی محتوا و انگیزه دعا از تحلیل واریانس چندمتغیری استفاده شده است.
مقایسه نتایج به دست آمده در این پژوهش با پژوهشهای انجام شده توسط گلدمن که شامل «دعاهای ناخالص، مادیگرایانه و خودخواهانه، دعاهای نسبتا ناخالص مادیگرایانه و خودخواهانه و دعاهای خالصتر و معنوی و نوعدوستانه» میشود، نشان میدهد تحول انگیزه و محتوای دعا در کودکان و نوجوانان مسلمان ایرانی (شهر قم) هر چند از جهت توالی مراحل، همسوی با پژوهشهای پیشین میباشد، اما از نظر سرعت تحول در مقایسه با آنچه در پژوهش گلدمن گزارش شده است، سرعت بیشتری دارد، و این میتواند تحت تأثیر فرهنگ و تربیت اسلامی باشد.
ازسویدیگر، یافتههای این پژوهش بر خلاف ادعای گلدمن (1964م) که اوج دعای نوعدوستانه را حدود سالهای 12 و 13 در نظر میگیرد، نشان میدهد که تقریبا 46 درصد پاسخهای گروه سنی 8 -11 سال در طبقه دعاهای اجتماعی گسترده برخاسته از اعتقاد به خداوند و 42 درصد در طبقه دعاهای مادی ـ اجتماعی محدود و اخلاقی ـ معنوی فردی قرار دارد و تقریبا 12 درصد پاسخها نیز متعلق به دعاهای کمال جویانه دنیوی و روانی است."