خلاصه ماشینی:
"3-4نظارت عمومی-تشکیل محاکم صالحه تأثیر راههای گذشته را در جلوگیری از هرگونه تخلف و تجاوز،نمیتوان انکار کرد ولی تنها آنراهها برای تامین عدالت عمومی کافی نیستند زیرا همانطوریکه گفته شد، ممکن است هیجانات روحی تمام دستورهای اخلاقی و تربیتی را زیر پا نهد و آدمی را بگناه و تضییع حقوق دیگران سوق دهد،و بعبارت دیگر،این راهها خاصیت الزامی ندارند،بنابراین اسلام،برای کسانیکه راههای گذشته نتوانسته آنان را از بیعدالتی و تجاوز باز دارد،راه سوم و چهارمی قرار داده که نتیجه آنها ضروری و حتمی است و آنراهها عبارت است از:1-امر بمعروف و نهی از منکر است که توضیح آن نیازمند مقاله جداگانه ایست2-تشکیل محاکم صالحه و تشریع قوانین حدود و دیات و مجازاتها،گرچه ما در شماره آینده،تحت عنوان«اسلام و محاکم صالحه»در باره اهمیت تاثیر این راه،در جلوگیری از گناه و تجاوز،بحث و گفتگو خواهیم کرد ولی در (1):النجم آیه 38-39-40 (2):نهج البلاغه ج 4 ص 531-غرر الحکم-681 (3):رعد آیه«11» (4):روم آیه 41 اینجا لازم است موضوعی را که جنبه مقدمه برای بحث آینده دارد،یعنی ترغیب بدادخواهی و اینکه حق گرفتنی است مورد بررسی قرار داده نظر اسلام را درباره آن بیان نمائیم: حق گرفتنی است حق خواه تکوینی و خواه تشریعی،بدون تلاش و تحمل رنج،عائد نمیشود،در بدست آوردن آن فعالیت و مبارزه لازم است مثلا یک درخت برای بقاء حیات خود،از یکطرف باید ریشه خود را باعماق زمین فرو برد و موانع را از سر راه خود برداشته،مواد شیمیائی زمین را که مایه حیات و حق تکوینی اوست جذب نماید و از طرف دیگر لازم است برای جذب نور،سر بآسمان برافراشته، فعالیتی از خود نشان دهد وگرنه محکوم بمرگ خواهد بود."