چکیده:
امیر عجم الدین حسن علا سجزی، که از اصل و ریشه سیستان است، در شهر بدیوان (هند) در سال651 هجری قمری متولد گردید. پس از تحصیلات ابتدایی به دهلی مهاجرت نمود و در سلک خدمتکاران شهزاده محمد بن بلبن (والی ملتان) درآمد. در حلقه احباب حسن سجزی نابغه آن عصر امیر خسرو دهلوی و مورخ با استعداد آن زمان ضیا الدین برنی قرارگرفت. به برکت معیت و مصاحبت و دلالت امیر خسرو، حسن سجزی نیز در زمره مریدان یکی از خدمت گزاران و حلقه به گوشان حضرت نظام الدین اولیا واقع گردید. اثر معروفش «فوایدافواد» از بهترین شرح احوال و آثار حضرت نظام الدین اولیا به شمار می رود به حدی که امیرخسرو آرزو داشت کاش حسن سجزی کتاب مذکوررا به مـن می بخشید و به جای آن تمامی نوشته هایم از جمله منثورات و منظوماتم را قبول می کرد، برایم نیکنامی و خوش بختی بود! حسن سجزی برای غزلیات پر هیجان و پرالتهاب عاشقانه ای که به سبک زیبا و شیوه و آهنگ شیرین صورت نگارش کرده است، عنوان «سعدی هند» کسب نموده است. مخدوم الملک شیخ شرف الدین احمد منیر، متولد سال661 هجری قمری، معاصر حسن سجزی، متوطن قصبه منیر در استان یهار (هند) عالم متبحر، صوفی نامدار و شهیر و نثر نگار بی مثال فارسی بوده است، افکار عارفانه و نگارشات و مطالب متصوفانه اش مورد تحسین افهام گرم و پذیرای عموم جهانیان قرار گرفته آثار نثر وی را می توان در چهار طبقه درجه بندی کرد: -1تالیفات -2 مکتوبات -3 رسائل -4 ملفوظات از آثار معتبر آنجناب که درین زمانه در دست داریم عبارت است از: الف- سه مجموعه مکتوب ب- چهارده رساله ج- ده مجموعه ملفوظات د- مطالب الطالب (شرح آداب المریدین) در این مقاله سعی شده است که مقایسه تطبیقی افکار متصوفانه و سبک نگارش فارسی این دو شخصیت معروف تا جایی که در توان باشد به وضوح تقدیم داشته شود.
خلاصه ماشینی:
"Makhdoomul Mulk Hazrat Sheikh Sharafudin Ahmad bin Yahya Maneri (مخدوم الملک حضرت شیخ شرف الدین احمد بن یحیی منیری born 661 AH/1262 AD, & expired 782 AH/1381 AD), a contemporary of Hasan Sijzi, hailed from the province of Bihar (India) in a village named Maner, some 35 kilometres west of Panta and after completing the moral life of about 120 years ade farewell to this transitory world and took eternal rest in the township known as Biharsharif,some 100 kilometres east to Panta.
The beginning lines of Fawaedul Fuwaad are as follows: "این جواهر غیبی و این زواهر لاریبی از خزانه تلقین و نهانخانه یقین خواجه راستین که لقب یافته رحمه العالمین ملک فقرا والمساکین شیخ نظام الحق و الشرع و الوسلمین والهدی والدین متع الله المسلمین بطول بقاه آمین جمع کرده می آید آنچه از آن شمع جمع ملکوت بسمع می رسد چه عین لفظ مبارک او و چه معانی آن به قدر فهم مختصر خود نوشته میشود این مجموعه را چون دلهای دردمندان از آن فایده می گیرند "فواید الفواد" نام کرده شد والله المستمعان" And the concluding lines are thus: مشک مشام روحانیان که در مدت سه سال کرده آمد بعد از ترتیب فواید پیشینه که در مدت دوازده سال تمام جمع کرده سده است با این هر دو نسخه مجموع پانزده سال است اگر بعد از این چندگاه گوهر جان را در صدف سینه قراری باشد درهای که از آن دریای رحمت بدست آیند در سلک کشیده شوند و بنده از آن جوهری مایه دار شود انشاالله تعالی قطعه چون بهفت صد فرود بست و دو سال بیستـــم روز از مــــــه شعبــــان از اشــــارات خــواجـه جمــع آمـد ایـــــن بشــــارت ده فتـوح جهان شیــخ مـــا چـــون محمــد آود نام حســن انــــدر ثنــــای او حسـان ماه جولای سنه 1885مطابق رمضان سنه 1302ه است به مساعی جمیله علما اعلم بکمال جمال صحت و حسن صفاس طبع از مطبع اوده اخبار واقع لکنهو محله حضرت کنج نیکو برآمده الحمدالله.
Among those, Hazrat Makhdoomul Mulk Sheikh Sharafuddin Ahmad bin Yahya Maneri (حضرت مخدوم الملک شیخ شرف الدین احمدبن یحیی منیری) of the Suhrawardia Order is one of the most outstanding scholars and prose writers as well as one of the most revered mystics of the 7th century AH."