چکیده:
بیان نیاز اطلاعاتی اولین حلقه ارتباطی بین نیاز اطلاعاتی کاربر و محتوای نظام اطلاعاتی است. کاربر با استفاده از انواع نظامهای پردازش نمادین و شیوههای بیان، نیاز اطلاعاتی خود را با نظام اطلاعاتی درمیان می گذارد. درنهایت نظام اطلاعاتی با تطبیق آنچه بهعنوان پرسش ارائه شده است با مدارک و منابع موجود، پاسخی نهایی را به کاربر ارائه می کند. بر این اساس، هدف این مقاله تشریح وجوه مختلف بیان نیاز اطلاعاتی است. روش/ رویکرد پژوهش : با بررسی متون مختلف، ابتدا نیاز اطلاعاتی، انواع آن و عوامل موثر بر آن بهصورت خلاصه تشریح شده است؛ سپس مقولاتی مانند بیان و اندیشه رابطه متقابل آنها با یکدیگر و شیوه های پردازش نمادین را مورد بررسی قرار می دهد. در ادامه بیان نیاز اطلاعاتی، انواع پرسش و مسائلی پیرامون نظامهای اطلاعاتی در ارتباط با بیان نیاز اطلاعاتی و شیوه های بیان آن مورد کاوش قرار می گیرد و به الگوهای اطلاع یابی که در آنها به بیان نیاز اطلاعاتی بهعنوان یک جزء از الگو اشاره شده است، نظری می شود. نتیجهگیری : درنهایت این مقاله رهیافت هایی نظیر زبانشناختی، روانشناختی و نظامهای ذخیره و بازیابی برای پژوهش در حوزه نیاز اطلاعاتی، با تاکید بر زبان فارسی ارائه را می کند که می تواند آغازگر پژوهش های نو در کتابداری و اطلاع رسانی ایران باشد.
خلاصه ماشینی:
"سؤالی که اینجا مطرح میشود این است که چرا پرسش بیان شده از طرف کاربر بیانگر کامل مشکل اطلاعاتی او نیست؟پائو(1378،ص 308)دلایل زیر را برای این امر میشمارد: 1)مرم همیشه مایل نیستند انگیزه اصلی جستوجو برای اطلاعات را به زبان بیاورند؛ 2)هر کسی این توانایی را ندارد که پرسشی را با واژههای دقیقی که نشانگر نیاز اطلاعاتی باشد بیان کند؛ 3)از آنجا که واژهها تنها جانشینهایی برای افکار هستند،بعید نیست که هنگام برگرداندن فکر به واژهها مفهوم دقیق واژهها از دست بروند؛ 4)برخی مفاهیم ممکن است برای انسان آنچنان آشنا باشند که وی را به انتخاب واژگان و کلماتی وا دارد که مناسب بیان دقیق مفاهیم برای دیگرانی که اصلا با موضوع آشنایی ندارند، نباشد.
نباید فراموش کرد که بیان نیاز اطلاعاتی فقط به صورت پرسش و درخواست زبانشناختی نیست؛گاه ممکن است مراجعهکننده با مراجعه به قفسه کتابها به دنبال کتابی خاص باشد، بدون اینکه کلمهای در این باره با کسی گفتوگو کند و یا اینکه برای رفع نیاز اطلاعاتی خود دست به آزمایش بزند.
همچنین باید به خاطر داشت که آنچه در خارج از ایران و بدون توجه به زبان فارسی در این زمینه صورت گرفته است،تنها میتواند چراغ راهی برای پژوهشهای آتی باشد و نمیتوان آنها را بدون تأمل مورد استفاده قرار داد زیرا زبان فارسی و کاربر فارسی زبان ویژگیهای خاص خود را دارد،درست مانند هر زبان دیگر و کاربران آن.
بیان نیاز اطلاعاتی:نظامهای ذخیره و بازیابی در این رهیافت پژوهشگر در پی الگوریتمها و الگوهای تحلیل پرسش کاربران فارسی زبان برای ذخیره و بازیابی بهینه اطلاعات است،که نتیجه نهایی آن نزدیکی هرچه بیشتر نیاز بیان شده،نیاز واقعی کاربر و منابع موجود در نظام اطلاعاتی است."