چکیده:
ایران از دیرباز گرفتار خشکسالی بوده است،چنان که داریوش در کتیبه خود در تخت جمشیدPd Dبند3)از اهورامزدا می خواهد که ایران را در برابر خشکسالی و دروغ محافظت کند.از این رو،دور از انتظار نیست که آیین های باران خواهی از دیرباز در ایران رواج داشته باشد؛همچنان که برپایه گزارش های ثبت شده تا پنجاه سال پیش، آیین باران خواهی در بسیاری از مناطق ایران،به گاه خشکسالی برپا می شدند و در بسیاری از این مناطق،هنوز هم برپا می شوند.از نظر ساختاری کردارهایی که در آیین های باران خواهی انجام می شود،عبارتند از ساخت عروسک یا برگزیدن شخصی و انتساب هویتی نمادین برای او، دسته روی،ریختن آب،خواندن نیایش و آواز درخواست باران،گرفتن هدیه از اهالی،پختن نان یا آش،نشاندار کردن نان یا خوراکی ای دیگر،زدن کسی که نشانه در سهم او پیدا می شود تا پیدا شدن یک ضامن وانجام برخی کردارهای آیینی دیگر بنا به موقعیت جغرافیایی. در نگاهی فراگیر،در مناطق گوناگون ایران آیین ها از دو الگو پیروی می کنند:الگویی که ساخت عروسک و دسته روی همراه عروسک یا مترسک در کانون آیین قرار می دهد؛ و الگویی که تاکید برتهیه خوراکی و نشاندار کردن آن دارد.به هر رو کردارهای هر الگو اشارتی نمادین به باوری کهن و اسطوره ای و طرح افکنی جادویی را به دنبال دارد که بدان واسطه برپاکنندگان برآنند تا طبیعت را به نزول باران وادارند.
خلاصه ماشینی:
"ازاینرو،دور از انتظار نیست که آیینهای بارانخوهای از دیرباز در ایران رواج داشته باشد؛همچنانکه برپایۀ گزارشهای ثبت شده تا پنجاه سال پیش، آیین بارانخواهی در بسیاری از مناطق ایران،به گاه خشکسالی برپا میشدند و در بسیاری از این مناطق،هنوز هم برپا میشوند.
از نظر ساختاری کردارهایی که در آیینهای بارانخواهی انجام میشود،عبارتند از ساخت عروسک یا برگزیدن شخصی و انتساب هویتی نمادین برای او،دستهروی،ریختن آب،خواندن نیایش و آواز درخواست باران،گرفتن هدیه از اهالی،پختن نان یا آش،نشاندار کردن نان یا خوراکی برای دیگر،زدن کسی که نشانه در سهم او پیدا میشود تا پیدا شدن یک ضامن و انجام برخی کردارهای آیینی دیگر بنا به موقعیت جغرافیایی.
در نگاهی فراگیر،در مناطق گوناگون ایران آیینها از دو الگو پیروی میکنند:الگویی که ساخت عروسک و دستهروی همراه عروسک یا مترسک در کانون آیین قرار میدهد؛و الگویی که تاکید بر تهیۀ خوراکی و نشاندار کردن آن دارد.
صرفنظر از جزییات،دو الگوی ساختاری غالب در برپایی آیینها میتوان مشاهده کرد:در الگوی نخست ساخت عروسک و گاه مترسک و دستهروی به همراه آن در کانون آیین است و معمولا،نه همیشه،خوراکی را که تهیه میکنند،نشاندار نمیکنند و اجزا مرتبط با این بخش(9)هم دبنال نمیشود.
بدینترتیب،در این آیین اگر عروسک را نماد آناهیتا بدانیم،پس آناهیتا بایستی که تیشتر را راضی کند تا باران ببارد،چرد که تنها از او به عنوان ایزد باران یاد شده است.
از آنجایی که عروسک را در اشعار عروس باران مینامند،محتملا در باورهای نانوشته مردمانه پیوندی میان آناهیتا و تیشتر بسته شده است،گرچه در هیچ کجای متون کهن نشانی از ازدواج این دو ایزد نیست."