خلاصه ماشینی:
":چگونه(میتوان پیمان آنهارا محترم شمرد) و(حال آنکه)اگر بر شما دست یابند دربارهء شما نه قرابت و نه پیمان را رعایت نمیکنند(مشرکان)شما را بزبانهای خود راضی میکنند؛ولی دلهایشان(از پذیرفتن گفارشان)امتناع دارد و بیشتر آنها بدکارانند دو عامل مهم برای پیروزی بیان عواملیکه موجبات پیشرفت مسلمانان را در صدر اول بوجود آورد از حدود مقالهء ما بیرونست،و تشریح علل فتح و تقدم آنان در این صفحات ممکن نیست،همین قدر میتوان گفت دو عامل بیش از هرچیز نقش مؤثری را داشته است: اول:روشن بودن اصول و فروع آئین اسلام،زیرا اساس این آئین را بیزاری از پرستش مخلوق اعماز آسمانی و زمینی،تشکیل میداد و بطور مرتب دلهای مردم بیک نیروی فوقالعادهای که سازمان جهان،و عرصهگاه وسیع گیتی با تمام عجائب و شگفتیهائی که دارد از او سرچشمه میگیرد؛متوجه میساخت.
در اینصورت رسولخدا با این گروهیکه نه باصول اجتماعی عمل میکنند،و به بوظائف انسانیت ملتزمند؛چهکاری انجام دهد؟بطور مسلم ناگزیر بود آنهائی را که باصول پیمان ملتزم بودند آزاد بگذارد و با کسانیکه متلون و پیمانشکن هستند از طریق مبارزه وارد شود چنانچه در آیهء هفتم مشرکان را دو دسته کرده:عدهای را پیمانشکن و دستهای را وفادار خوانده است و درباره گروه اول فرموده:کیف یکون للمشرکین عهد عند الله و عند رسوله:«چگونه مشرکان با خدا و پیامبر پیمان دارند»یعنی آنان چگونه بشرائط پیمان عمل نکردهاند مثل اینست که اساسا پیمانی با خدا و رسول او نبستهاند؛ولی درباره گروه وفادار،فرمود:الا الذین عاهدتم عند المسجد الحرام فما استقاموا لکم فاستقیموا لهم:مگر با کسانیکه نزدیک«مسجد الحرام قرارداد بستهاید که تا:هنگامیکه بر پیمان استوار ماندهاند؛شما هم بر پیمان خود استوار بمانید."