خلاصه ماشینی:
"در همین روزگار کمی پیش از اشغال آن کشور،به وسیلهء ارتش اتریش-مجارستان«در آتمیدان مدرسه» ( aserdem-nadyemtA )و در مدرسهء نظامی افسران جزء به وسیلهء شیخ عارف صدقی ارزرومی نوعی کلوپ فارسی تأسیس شده بود که در آن جا نه تنها ادبیات فارسی تدریس میشد،بلکه مباحثه میان اعضای آن فقط به زبان فارسی بود و اگر کسی از این افراد به زبان دیگری سخن میگفت،به پرداخت مبلغی به عنوان جریمه،-به نفع صندوق مشترک-مجبور میشد.
پصوی،میزان معروفیتش در دربار را این گونه بیان میکند:«وی به عنوان مشاور شخصی سلطان برگزیده شده است و یک لحظه هم از او دور نمیشود، «دوگانچی پاشای ساده»،اعمال و کارهای رئیس پیشخدمتهای سلطان را انجام میداد[اما]معلومات وسیع و همچنین فضایل اخلاقیش او را در ردیف دانشمندان قرار داده است؛و سلطان به او اجازه داده که بر خلاف رسوم و عادات در شورای دولتی شرکت کند».
سال بعد با ارتش بوسنی در «مهاس»( scahoM )با سردار و وزیر بزرگ ابراهیم و با «پاشای بوسنی»همراه بود و با آنان علیه مجارستان -در تمام تابستان-به نبرد پرداخت.
این اشعار را که حاصل نبوغ ذهنی وی است در این جا نقل میکنیم: «دارم گنهی ز قطرهء باران بیش از شرم گنه بماندهام سر در پیش آواز آمد که سهل باشد درویش تو در خور خود کنی و ما در خور خویش» «یا رب ز کرم بر من درویش نگر بر حال من خستهء دلریش نگر هر چند نیم لایق بخشایش تو بر من منگر،بر کرم خویش نگر» خاطرهء درویش پاشا در فرهنگ عامهء مردم یوگسلاو حفظ شده است.
از کتب او«نگارستان»(که به تقلید از «گلستان»سعدی نوشته شده)و معجم فارسی ترکی«دقائق الحقائق» که برای ابراهیم پاشا وزیر بزرگ عثمان(درگذشته به سال 942) نوشته شده بود و همچنین معجم عربی-فارسی«محیط اللغة»قابل ذکر هستند."