چکیده:
»قضاوت« در معنای خاص خود که توسط افراد متخصص )قاضیان( انجام میگیرد، به دلیل
نیاز مبرم دستگاههای قضایی بدان مورد بررسی بسیاری از علما قرار گرفته است؛ ولی در
زمینه قضاوت به معنای عام که همواره از جانب عموم انسانها در طول زندگی انجام
میشود و اهمیتش کمتر از نوع اول نیست، به صورت کامل و مستقل کاری انجام نگرفته
است. از آن جا که قرآن کریم هدایت کننده انسان است، به این مسأله نیز که در جهت
هدایت انسان نقشی عمده دارد، پرداخته است.
در این مقاله این موضوع مهم از دیدگاه قرآن بررسی شده است. بدین منظور نخست کلیه
آیات مربوط به آن استخراج و بررسی گردیده و در مرحله بعد با دسته بندی آنها مطابق
با جنبه های خاصی که مفسران و دانشمندان اسلامی به آن پرداختهاند، ابتدا تعریف
»قضاوت« و انواع آن و سپس دیگر عناوین به ترتیب بیان گردیده است.
»عوامل قضاوت حق« به این نکته میپردازد که چه نکاتی را باید رعایت کنیم تا
قضاوتهای
ما هر چه بیشتر به حق نزدیک شود. »آفات قضاوت حق« مسائلی که پرهیز از آنها موجب
نزدیکتر شدن به قضاوت حق میگردد، به ما گوشزد میکند. »پی آمدهای قضاوت« از ایک
طرف با طرح آثار خوب قضاوتهای حق ما را به این نوع قضاوت تشویق میکند و از طرف
دیگر با ذکر آثار بد قضاوتهای باطل به ما هشدار میدهد که از آنها بپرهیزیم.
خلاصه ماشینی:
"معلوم است که وقتی توجه به کلام و سنت پیامبر - صل الله علیه و آله - به خاطر این که از روی هوای نفس سخن نمیگوید و همچنین به این دلیل که وی از هر گونه خطا و گناهی مصون میباشد، عامل حق بودن قضاوت است، بر کلام و سنت اهل بیت او نیزکه همین ویژگی مترتب خواهد بود؛ چنان که برخی از مفسران نیز در توضیح آیه 59 سوره نساء همین موضوع را متذکر شدهاند: »اگر درباره چیزی از امور دین اختلافات کردید به کتاب خدا و سنت پیامبر - صل الله علیه و آله - و پس از او به امامانی که جانشین او هستند، رد کنید.
به علاوه این که اصولا فهم درست کلام الهی و سخنان پیامبر - صل الله علیه و آله - و اهل بیت او نیز به همین امر بستگی دارد؛ یعنی کسی میتواند به درستی کلام آنها را بفهمد که طبق فطرت و دانستههای قبلی خود درست عمل نموده باشد و گرنه در درک همانها هم دچار اشتباه خواهد شد؛ چنان که خداوند کتابش را شفا و رحمت تنها برای مؤمنان و وسیله افزودن خسارت و زیان برای ظالمان معرفی کرده است )اسرا، 82)."