چکیده:
راویانی با اسامی مشترک همواره در بین سند احادیث شیعه و اهل سنت یافت میشوند؛ اما
اینکه کدام یک از این راویان مشترک دارای یک هویت هستند، به بررسی، پژوهش و
گردآوری قراین و شواهد تاریخی نیازمند است. غیاث بن ابراهیم یکی از راویانی است که
نام او در کتابهای رجالی و حدیثی شیعه و اهلسنت وجود دارد و در هر یک از دو مکتب با
اوصاف متفاوتی معرفی میشود. ازاینرو، برخی غیاث بن ابراهیم را نام دو راوی متمایز
میدانند. این پرسش، در بررسی اسناد، درباره او مطرح بوده که آیا راوی توصیف شده در
مکتب اهلسنت در اسناد احادیث شیعه نیز حضور دارد و آیا در اساس، این دو راوی یکی
هستند؟ در این پژوهش با بررسی شاگردان و راویان غیاث بن ابراهیم درمییابیم که او در
اسناد حدیثی هر دو فرقه حضور دارد.
خلاصه ماشینی:
"اعتقاد به بتریه قراین و دلایلی برای وجود غیاث بن ابراهیم کذاب در سند روایات شیعی ذکر شد، اما این پرسش نیز مطرح است که او با وجود آوازه دروغگویی و جعل حدیث، چگونه در اسناد شیعی نفوذ کرده است؟ پاسخ در نوع نگرش و عقاید مذهبی غیاث است؛ عقایدی که وی را به هر دو فرقه نزدیک میکند و سبب میشود در مجالس هر دو گروه حاضر شود و از مشایخ اهل سنت حدیث فرا بگیرد و بنویسد؛ هرچند متهم به کذب و جعل حدیث میشود و در مجالس شیعه از احادیث غیاث از جعفر بن محمد الصادق علیهالسلام و علی علیهالسلام استقبال شود.
او فردی مهمل است، زیرا حتی نام وی در کتب رجالی ثبت نشده است و تنها در برخی سندهای شیعه یا اهل سنت حضور دارد؛ از جمله در این سند: قال حدثنی أبی قال: نا زیدان بن عمر البختری، (53) قال: غیاث بن ابراهیم، عن الاجلح بن عبدالله کندی، قال: سمعت زید بن علی وعبدالله بن حسن وجعفر بن محمد ومحمد عبدالله بن الحسن یذکرون تسمیة من شهد مع علی بن ابیطالب من اصحاب رسولالله صلیاللهعلیهوآله ...
این نکته میتواند پاسخگوی این اشکال باشد که برخی با توجه به طرق شیخ به کتب غیاث، معتقدند که یکی از اشتباهات شیخ در الرجال، جایدادن غیاث بن ابراهیم در زمره یاران امام باقر علیهالسلام و بتریه است؛ زیرا احمد برقی (م276ق) راوی محمد بن یحیی خزاز و حمید (م310ق) راوی حسن بن علی لؤلؤی، بعید است با یک واسطه از اصحاب امام باقر علیهالسلام روایت نقل کنند (ر."