چکیده:
سرآرتور هاردینگ یکی از مأموران عالی رتبه انگلیس در ایران بوده است. وی خاطرات خود
درباره مأموریت های مختلف خویش و سفر به سرزمین های مختلف را در دو جلد یکی به نام
«خاطرات یک دیپلمات انگلیسی در اروپا» و دیگری «خاطرات یک دیپلمات انگلیسی در شرق»
تدوین و منتشر شده است. کتاب «خاطرات سیاسی سرآرتور هاردینگ» گزیده ای است از این
دو کتاب که توسط جواد شیخ الاسلامی به فارسی برگردانده شده است. آن چه در پی می آید
معرفی این کتاب و نویسنده و نیز نقد و بررسی محتوای آن می باشد.
خلاصه ماشینی:
ازلابهلای خاطرات هاردینگ بهدست میآید که این نژاد همواره رفتاری دو گانه باملل آسیا و شرق داشته، از این رو معروف است که ایرانیان، حتی دربار شاهاندر دوران استعمار انگلیس، هیچ گاه رضایت نمیدادند مأمور انگلیسی که درهندوستان خدمت کرده به ایران اعزام شود، زیرا در آن دیار بر اثر زورگویی وقلدری، کبر و نخوت، برتری جویی جزء عادت آنان میشد و به هر جای دیگرمیرفتند آن روحیه را به همراه داشتند.
آگاهی و اطلاعات جامع و فراگیرنداشته، در موارد بسیاری که از شاهان ایران، تاریخ ایران ، عالمان دینی ومقاطع تاریخی و آیین و آداب اسلامی سخن به میان آورده، دچار اشتباهات ولغزشهای زیادی شده که تا حدودی کتاب را از استواری و اتقان و ارزش بایستهدر این گونه نقلها و گزارشها انداخته است.
تنها به چند جمله کلی و خنثی تحت عنوان ناراضیان، از این حرکت وتحصن یاد میکند که بیشتر بعد سیاسی و مادی نهضت را نشان میدهد تا یکحرکت انقلابی ارزشی و عدالتخواهانه؛ ثانیا: بستنشینی را که نوعا افراد برای فرار از قانون و عدالت از آن استفادهمیکردند ـ البته در مواردی هم این کار را وسیله تظلم و احقاق حق قرار میدادند ـ باتحصن یا بست نشینی که برای گرفتن قانون و اجرای آن و اقامه عدالت است، خلطکرده و بین این دو مقوله تفکیک نکرده است؛ ثالثا: اینکه درباره جریان تحصن در سفارت انگلیس دیدگاههای متفاوتی وجوددارد که در جای خود بدان پرداخته شده است.