خلاصه ماشینی:
"اما اگر با توجه به اینکه همه ابیات حاجت به معنی کردن ندارند باز هم تمام ابیات را شرح کردهام، بدین جهت بوده است که این شرح کامل باشد، زیرا چه بسا که بیتی در نظر کسی ساده بیاید و در نظر دیگران به آن سادگی هم نباشد و نیز بدین جهت که اگر میخواستم به شرح گزیده ابیات اکتفا کنم بیم آن میرفت که، چنانکه رسم شارحان است، در برخورد با اشعار دشوار به بهانه اینکه سهلند و حاجت به شرح و معنی ندارند شانه تهی کنم، به هر حال وقتی متن در گستره کامل خود طرح شود امکان دارد در موارد مختلف آن از جانب فضلا نظرهای تازه ابراز شود و چه بسا بیتی که در نظر من ساده میآمده حاوی نکتهای باشد و با اظهار نظر اهل فضل روشن شود.
اما اگر نقل یک روایت دلیل بر تبعیت از سلیقه اهل زمانه شناخته شود باید خاطر نشان سازم که به شهادت فهارس که در جلد چهارم آمده 103 آیه از قرآن کریم نقل کردهام که هر کدام به جهتی با ابیات حافظ ارتباط پیدا میکنند و همه به سلیقه و قضاوت شخصی، پیراسته از هر نوع میل و انعطاف:گفتی از حافظ ما بوی ریا میآیدآفرین بر نفست باد که خوش بردی بویاینک، در خاتمه این مقال، برای اینکه نشان دهم چنانکه ناقد ارجمند خواستهاند معرفی کنند کار من ترجمه شعر فارسی به نثر فارسی نبوده و به توده متوسط الحال هم محدود و منحصر نمیباشد یادآور میشوم که اگر آسانترین ابیات را معنی کردهام، که شرح جامع و کامل باشد، دشوارترین ابیات را هم معنی کردهام، اشارات بسیار ظریف و مضمر را یافتهام و توضیح دادهام."