خلاصه ماشینی:
قرارداد 1919 زمینهساز کودتای 1299 ضیاء الدین رجائی در شمارۀ 129/130 ماهنامۀ گرامی اطلاعات سیاسی-اقتصادی مقالهای مندرج است زیر عنوان«پیمان 1919 و واکنشهای برخاسته در برابر آن»نگارش نویسندۀ چیرهدست و توانا جناب آقای افشین پرتو که در آن،پیمان نامبارک 1919 و پیآمدهای ناشی از بسته شدن این پیمان مورد بحث جامع و دقیق قرار گرفته است و در پایان هم اشارتی شده است به کودتای 1299 و«گشوده شدن تهران به دست قزاقان زیر فرمان رضاخان و صدور فرمان نخستوزیری سیدضیاء الدین طباطبایی بر اثر فشار نورمن و لغو رسمی پیمان توسط سیدضیاء»که بیتردید مراد از«لغو رسمی پیمان»همانا لغو«نمایشی»آن میباشد؛چه، کودتا زمانی در ایران انجام گرفت که استقرار نظام مستشاری در ایران از برنامۀ وزارت امور خارجۀ انگلیس حذف شده بود!
کوتاه زمانی بعد که لرد کرزن در غیبت مستر بالفور وزیر امور خارجۀ انگلیس که در جلسات کنفرانس صلح ورسای پاریس شرکت داشت به کفالت این وزارتخانه برگزیده شد،1با استفاده از اختیاراتی که از کمیتۀ امور خاوری گرفته بود مذاکرات سیاسی خود را با وثوق الدوله نخستوزیر ایران که با حمایت انگلستان روی کار آمده بود آغاز کرد(احمدشاه درست یکسال قبل از امضای قرارداد یعنی در 15 مرداد 1297 ش برابر هفتم اوت 1918 بنا به تمایل انگلستان بطور غیرمتعارف صمصام السلطنۀ بختیاری نخستوزیر وقت را به بهانۀ«صدور تصویبنامههای مضر به حال مملکت»2برکنار نمود و وثوق الدوله را به این سمت برگزید که در ازای این خدمت سر چارلز مارلینگ وزیر مختار وقت انگلیس به نزد شاه رفت و محرمانه اعلام داشت تا موقعی که شاه وثوق الدوله را بر سر کار نگاهدارد و از او حمایت نماید یک مقرری ماهیانه به مبلغ 15 هزار تومان دربارۀ وی تعیین و منظما به نامبرده پرداخت خواهد شد).