چکیده:
تفسیر به معنای بیان معانی آیات قرآنی و کشف مقاصد و مدالیل آن، از نخستین اشتغالات علمی مسلمانان است و از عصر نزول قرآن شروع شده و تا امروز ادامه دارد. از نظر تاریخی مفسرین به طبقاتی تقسیم میشوند که مهمترین آنها؛ طبقه نخست یعنی صحابه پیامبر اکرم(ص) مانند: علی(ع)، أبوبکر، عمر، عثمان، ابن عباس، عبد الله بن عمر، ابی بن کعب، ابن مسعود و... میباشند.یکی از علل اهمیت این طبقه و تفسیرهایش درک محضر پیامبر(ص) و بهرهمندی از ایشان در بیان قولی و عملی قرآن کریم است. هر چند، به سبب تضارب اقوال و تفاسیر منسوب به این طبقه، باید در کل نسبت به تفاسیر آنها احتیاط کرده و به صرف انتساب تفسیری به یک صحابه (خواه مرفوع و خواه موقوف)، آن را تفسیری منسوب به پیامبر (ص) ندانست.مقاله حاضر به روش کتابخانهای و ابتدا بر اساس منابع تفسیری و حدیثی اهل سنت و سپس برای اتمام فائده منابع شیعی به این پرسش اصلی میپردازد که روشهای تفسیری امام علی (ع) از بارزترین مفسرین این طبقه، چه بوده است؟ امید است با این مقاله، گامی نه چندان بزرگ در مسیر شناخت و معرفی بزرگ مرد تاریخ اسلام و نقش حیاتی ایشان در تبیین و تفهیم معانی قرآن و قالبریزی روشمند تفسیر قرآن برداشته شود و همچنان جایگاه والای این امام همام تعظیم و تکریم گردد.
خلاصه ماشینی:
"نقل شده که امام(ع) با توجه به ظاهر این آیه، فرموده است: کسی که رمضان را در حالی که مقیم است درک کند و سپس به مسافرت برود، باید روزه بگیرد چون خداوند میفرماید: «فمن شهد منکم الشهر فلیصمه» (بقره:185) (طبری، 1415، ج3، ص450؛ سیوطی، بیتا، ج1، ص190؛ ثعلبی، 1422، ج1، ص338؛ ابن عطیه اندلسی، 1413، ج1، ص202؛ ابن أبی حاتم، بیتا، ج1، ص312؛ ابوحیان اندلسی، 1422، ج2، ص205؛ فخر رازی، 1420، ج3، ص103؛ مسلم، 1374، ج1، ص433؛ شوکانی، 1414، ج1، ص240؛ قرطبی، 1405، ج2، ص293؛ ابن عبدالبر، 1387، ج9، ص66؛ متقی هندی، 1409، ج8، ص608؛ ابن حزم، بیتا (الف)، ج6، ص247) و نیز (طوسی، 1417، ج2، ص122 ؛ طبرسی، 1415، ج2، ص11؛ میرزا محمد مشهدی، 1407، ج1، ص456 ؛ قبانچی، 1419، ج88، ص2 ؛ سبحانی، 1416، ص293).
نقل میشود که امام علی(ع) در مورد آیه «و لن یجعل الله للکافرین علی المؤمنین سبیلا»، با توجه به این آیه «فالله یحکم بینکم یوم القیامة» (نساء:141)، فرموده است که مراد از آن در روز قیامت میباشد (طبری، 1415، ج9، ص327؛ ثعلبی،1422، ج4، ص65؛ ابن عطیه اندلسی، 1413، ج2، ص212؛ ابن کثیر، 1412، ج2، ص436؛ آلوسی، 1415، ج4، ص276؛ ابوحیان اندلسی، 1422، ج4، ص299؛ غرناطی، 1403، ص189؛ ثعالبی، 1418، ج1، ص371؛ ثوری، 1403، ج1، ص98؛ فخر رازی، 1420، ج5، ص416؛ شوکانی، 1414، ج2، ص234؛ قرطبی،1405، ج5، ص396؛ متقی هندی،1409، ج2، ص390؛ صنعانی، 1403، ج1، ص175؛ شنقیطی، 1415، ج1، ص355) و نیز (طوسی،1417، ج3، ص363؛ قبانچی، 1419، ج32، ص4؛ بجنوردی، 1419، ج1، ص188)."