چکیده:
نخستین گام در تحقق کارآمدی و ثمربخشی هر تحقیق و پژوهشی، شناخت ابعاد مختلف آن است. در این میان، شناخت روشهای بهروز و کاربردی اینگونه پژوهشها، به ویژه در حوزه مطالعات دینی، اهمیت خاصی دارد. مطالعه در آموزههای دینی به ویژه در آیات قرآن کریم، در سدههای اخیر دچار تحولات پرفراز و نشیبی شده است. در این میان پدیدار شدن اندیشههای غربی که عموما بر اساس سنت نامیمون ترجمه و کپیبرداری و بدون در نظر گرفتن فرهنگ اسلامی ـ ایرانی بوده، عاملی اساسی تلقی میشود.عدم توجه به ذات و هدف غایی فعالیتهای پژوهشی و اهمیت تحقیق در مطالعات دینی، باعث شده است تا جامعه علمی در روششناسی دینپژوهی، دچار سردرگمی شود. نهایتا با این اوصاف، بازگشت به آموزههای دینی و آیات قرآن به عنوان هدایتگر اصلی انسانها به سوی تفکر و تأمل و نحوه صحیح فرایند تحقیق، یکی از کلیدیترین راههای شناخت ذات پژوهش است که با بهرهگیری از ابزارهای مختلف معرفتی، محقق را به سوی پژوهش در حقایق هستی رهنمون میسازد.پرداختن به دیدگاههای مختلف در رابطه با پژوهش و تعاریف این فعالیت، بررسی ابعاد آن و همچنین بیان جایگاه واقعی تحقیق در آیات قرآنی از جمله مباحثی است که نگارنده سعی نموده است در این نوشتار مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد.
خلاصه ماشینی:
"6. موانع تحقیق از منظر دین اسلام در آموزههای دینی اسلام همه مردم ذاتا محقق هستند و دنبال حقیقت میباشند تا با استفاده از ابزارهای که در اختیار آنها قرار داده شده است، هویت خود را شکل دهند، ولیکن برخی از مردم به دلایل زیر توان استفاده صحیح از آنها را از دست میدهند و به ناچار از دستیابی به اطلاعات صحیح و درست محروم میشوند و طبیعتا به نتایجی میرسند که واقعیت ندارد.
نکاتی چون؛ تحقیق به مفهوم دستیابی تدریجی به امور وجودی است که در عالم واقع وجود دارند و باید وجود داشته باشند؛ انسان تنها زمانی به حقایق دست خواهد یافت که برای آن تلاش کند و نسبت به مشکلات آن از خود صبر نشان دهد؛ همه انسانها بدون استثناء محقق هستند ولی موانعی مثل: سطحینگری، ظاهرنگری، شخصیتزدگی، وابستگی، جمود فکری، عناد فکری و جزئینگری او را از دستیابی به حقایق محروم میسازد؛ محقق راستین به کسی اطلاق میشود که دارای پشتکار در کار تحقیق، شکیبایی در برابر ناملایمات تحقیق، شجاعت در بیان یافتههای تحقیق، مقابله با تمایلات نفسانی، توکل و نصرتجویی تنها از خدا و دقت لازم در گردآوری اطلاعات داشته باشد؛ ابزارهای که به وسیله آنها تحقیق صورت میگیرد عبارت است از: عقل، حس حقیقتجویی، چشم و گوش، بیان و گفتار و کتابت یا توان نوشتن و در نهایت اینکه حوزههای که آموزههای دینی اسلام تحقیق در آنها را مورد تشویق و تأکید قرار داده است عبارت از طبیعت، تاریخ و انسان میباشد."