چکیده:
نخبگان، نقشی برجسته در تحولات اجتماعی دارند و در نهج البلاغه نیز به این نقش اشاره شده است. نخبگان در نهج البلاغه گروههای مختلف را شامل میشود: انبیای الهی، امامان معصوم، نیکان و صالحان و حتی رهبران کفر و نفاق. نقش پیامبر اسلام(ص) در تحول جامعه عرب از دیدگاه امام علی(ع) و نقش امام معصوم و صالحان در تداوم حرکت اصلاحی پیامبر و عناصر دیگری که از دیدگاه نهجالبلاغه در تغییرات اجتماعی ایفای نقش میکنند ـ مانند منافقان و رهبران جاه طلب و خودخواه ـ از مباحث مطرح شده در این نوشتار است. در پایان نیز به نقش آگاهی و جهل مردم در حرکت نخبگان اجتماعی پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
"نقش پیامبر اسلام(ص) در تحول جامعه عرب از دیدگاه امام علی(ع) و نقش امام معصوم و صالحان در تداوم حرکت اصلاحی پیامبر و عناصر دیگری که از دیدگاه نهجالبلاغه در تغییرات اجتماعی ایفای نقش میکنند ـ مانند منافقان و رهبران جاه طلب و خودخواه ـ از مباحث مطرح شده در این نوشتار است.
بر این اساس، نقش رهبران دینی و نیز بزرگان و نخبگانی که از منزلت ویژهای در میان مردم برخوردارند یا افراد ذینفوذی که تواناییهای سیاسی، تبلیغی یا مدیریتی برجستهای دارند و بر سرنوشت جامعه تأثیر میگذارند، مورد توجه و تحلیل قرار گرفته است که در این نوشتار به بررسی آنها میپردازیم.
بنابراین اگر به طور کلی هدایت فکری و عملی جامعه به سمت رشد و کمال را هدف تلاش پیامبر بدانیم، امام نیز همین نقش را ایفا میکند؛ با این تفاوت که امام دین جدیدی عرضه نمیکند، بلکه به ترویج و تحکیم مبانی شریعت پیامبر میپردازد و به اصطلاح، نه مبشر، که مروج نظام جدید در جامعه است.
این گروه که در فرهنگ و تاریخ جامعه اسلامی جایگاهی ویژه دارند، همواره نقشی بسیار حساس ایفا کرده و خطر آنان در مقاطع مختلف از طرف رهبران و بزرگان دینی گوشزد شده است.
ب) رهبران جاهطلب و خودخواه گروه دیگری که از نظر امام علی(ع) نقشی ویژه در انحطاط و تنزل جامعه دارند و تحت عنوان «سادات و اکابر» از آنان یاد شده است، رهبران جاهطلبی هستند که به تعبیر امام، با عصبیت و غرور خود، اسباب فتنه و اختلاف را در جامعه فراهم میآورند و برای منافع خویش مردم را به زحمت میاندازند و جامعه را دچار نابسامانی و آشوب میکنند."