چکیده:
معارف و احکام قرآن در سه سطح و مرتبه قابل فهم و تبیین است و فهم مرتبه کامل آن بدون تبیین نبیاکرم(ص) ممکن نیست و تنها کسانی توان تفسیر همه معارف قرآن را دارند که همه تبیینهای آن حضرت را دریافت کرده باشند. روایات عامه و خاصه نشان میدهد که امام علی(ع) همه تنزیل و تأویل و معانی و معارف قرآن را از رسول خدا(ص) دریافت کرده است. بدینجهت، امام علی(ع) دومین مفسر آگاه به همه معانی قرآن بوده است. در این مقاله با توجه به آیات قرآن و روایاتی از عامه و خاصه، علم آن حضرت به همه معانی و معارف و احکام قرآن روشن خواهد شد. آنگاه با استناد به روایات، تفسیر آن حضرت از معارف و احکام قرآن و ویژگیهای مصحف آن حضرت و دیگر آثار تفسیری وی، همراه با نگاهی به اظهارات صاحبنظران، مورد بحث قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"16 روایاتی از قبیل «علی خازن علمی»،17 «علی عیبة علمی»،18 «انا مدینة العلم و علی بابها»،19 «انا مدینة الحکمة وعلی بابها»20 که در کتب فریقین با سندهای متعدد از رسول خدا(ص) نقل شده است نیز مؤید بلکه مؤکد این مدعا است، زیرا از این گونه روایات بهخوبی استفاده میشود که علی(ع) فردی بوده است که پیامبر خدا(ص) علم و حکمت خود را به او تعلیم داده و آن حضرت هم بدون کم و کاست و سهو و خطا آن را تلقی و ضبط کرده است، به صورتی که هرکس در هر موضوعی بخواهد از علم و حکمت رسول خدا(ص) استفاده کند، میتواند از طریق علی(ع) به آن نائل شود و تردیدی نیست که علم به معانی و معارف و تنزیل و تأویل قرآن کریم از عمدهترین و قدر متیقن علم و حکمت آن بزرگوار است.
33 حاکم حسکانی یکی از دانشمندان معروف اهل تسنن نیز در این خصوص در کتاب شواهد التنزیل فصلی در یگانه بودن علی (ع) در شناخت قرآن و معانی آن و علم به آنچه در آن است عنوان کرده و بیست و دو روایت را با سند متصل آورده است34 که برخی از آنها را یادآور میشویم: از ابوالطفیل، صحابی رسول خدا(ص) روایت کرده است: در محضر علی(ع) حاضر بودم که خطبه خواند و فرمود: از من بپرسید!"