چکیده:
چگونگی رشد اخلاقی، ارزشی و دینی در نوجوانان و جوانان از موضوعات مهم روانشناسی رشد است که روانشناسان بزرگ درباره آن به تحقیق و نظریهپردازی پرداختهاند. این تحقیق تلاشی دیگر در این راستا است که میکوشد تا چگونگی رشد و پرورش اخلاقی و دینی نوجوانان و جوانان را هم بر پایه دانش روانشناسی رشد و هم با تکیه بر یافتههای دانش روانشناسی تربیتی، تبیین نماید. سعی بر این است که با نگرشی نو چگونگی رشد اخلاقی و ارزشی نوجوانان و جوانان را بررسی و نظریه تازهای را درباب مراحل شکلگیری و رشد دینی ارائه دهد.
کیفیت تعامل اجتماعی با دیگران و پیامهای اخلاقی که دراین ارتباطها به نوجوانان و جوانان داده میشود بسیار قویتر از آموزشهای مستقیم اخلاقی است که معلم یااستاد در کلاس درس ارائه میکند.
برای آنکه معلمان و والدین سهم مثبتی در رشد اخلاقی و دینی نوجوانان و جوانان داشته باشند باید روابط محترمانهای رابا آنان ایجاد کنند. نوجوانان و جوانان نیاز به راهنمایی دارند و این راهنمایی باید در جریان یک ارتباط متقابل محترمانه به آنان ارائه شود، چراکه رشد اخلاقی و دینی نه فقط ناشی از تواناییهای فکری بلکه همچنین حاصل چگونگی روابط با والدین و مربیان و معلمان و همسالان و نوع ارزشهای اجتماعی - فرهنگی و عواطفی است که در این ارتباطها با نوجوانان و جوانان مبادله میشود. ترکیب پویای ویژگیهای انگیزشی، شناختی، عاطفی، اجتماعی و فرهنگی باعث میشود وی پذیرای رفتار اخلاقی باشد، یعنی هم به ارزشهای اخلاقی اولویت بدهد و هم به خداوند و جاودانگی خیر و فضیلت و ارزش انسانی خود و دیگران ایمان داشته باشد.
لازم به یادآوری است، به دلیل حجم زیاد مقاله، بخش نخست آن در این شماره و بخش دوم آن در شماره بعدی ویژه روانشناسی از نظر خوانندگان عزیز خواهد گذشت.
خلاصه ماشینی:
"به نظر ما و تا آنجا که تحول ارزشها در نوجوانان و جوانان جنبه بینالمللی دارد و ناشی از مشکلات عصر الکترونیک و ارتباطات و نتیجه استثمارگریهای بیسابقه اقتصادی و فرهنگزداییهای عصر تسلط و تهاجم سبک زندگی غربی است، نگرشها و ارزشهای مادیگرایانه فرهنگی ـ اجتماعی آنگلوساکسون (انگلیسی ـ امریکایی)، که در بخش بزرگی از جهان رایج شده و روزبهروز در حال گسترش و تهاجم بیشتر نیز هست، دامان اندیشه و اخلاق نوجوانان و جوانان بسیاری از ملتهای دیگر را نیز آلوده کرده و بلکه تمام نوع انسان را در معرض خطر خودخواهی و منفعتگرایی شخصی و بیاعتنایی به سرنوشت انسانی دیگران و پشت کردن به ارزشهای کلاسیک مبتنی بر جاودانگی خیر قرار داده است.
به هر صورت، مجموعه ارزشهای زندگی (اعم از ارزشهای اجتماعی ـ سیاسی ـ اقتصادی و ارزشهای دینی ـ فلسفی ـ فرهنگی) بر تفکر و احساس و رفتار نوجوانان و جوانان عمیقا تأثیر میگذارد و جا دارد که نسبت به این مسأله حیاتی که تا به حال در حیطه مباحث نظری معلمان اخلاق قرار داشته است، حساسیت علمی بیشتری نشان داده شود و درباره چگونگی کارکردهای تربیتی موجود و راهکارهای مؤثر آموزش و اعتلای این ارزشها مطالعات دقیقی توسط صاحبنظران و محققان و به خصوص روانشناسان تربیتی، صورت گیرد.
A longitudinal study of adolescents'''' socialization and identification as predictors of adult moral judgment development.
Paper presented at the biennial meeting of the Society for Research in Child Development, New Orleans."