چکیده:
با پایان رفتن جنگ بین المللی دوم، دوران تازهای در زندگی ملتها آغاز گردید.تحولات روابط بین المللی متأثر از عوامل و دادههای تازهای شد که از آن جمله میتوان به نقش شرکتهای چند ملیتی اشاره کرد. گر چه از دوران ظهور نظام سرمایهداری و سلطه آن بر جوامع انسانی در قرون 16 و 17 سرمایهداری همواره از متغیرهای تعیین کننده در روابط بین المللی بوده، اما تکامل نظام سرمایهداری، بین المللی شدن زندگانی اقتصادی ملتها و تشدید وابستگی ناشی از شرایط بین المللی پس از جنگ جهانی دوم این نقش را مضاعف کرد. بررسی همه ابعاد مسئله شرکتهای چند ملیتی طبیعتا از حدود یک مقاله بسیار فراتر میرود.در این نوشتار تنها به بررسی بخشی از آن، یعنی پیامد عملکرد شرکتهای چند ملیتی در محدود ساختن حاکمیت دولت، تحولات نظام سرمایهداری و تکوین شرکتهای چند ملیتی و عوامل محدود کننده حاکمیت دولتها در سایه عملکرد چند ملیتیها از جمله موضوعاتی است که مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
خلاصه ماشینی:
"ناتوانی دولتهای غربی را تضمین سرمایه گذاریها در جهان سوم به علت ظهور و گسترش نهضتهای ضد استعماری، و شرایط ناشی از دو قطبی شدن نظام بین الملل سبب گردید که در برابر خطر دو گانه کمونیسم و نهضتهای ضد استعماری در جهان سوم، نوعی همبستگی در اردوگاه سرمایهداری غرب پدید آید که زمینه مساعدی برای بین المللی شدن نظام سرمایهداری و رشد نهادهای تولیدی بزرگ در قالب شرکتهای چند ملیتی برخوردار از حمایتهای سیاسی فراهم ساخت.
تحولات نظام سرمایهداری در عصر شرکتهای چند ملیتی پس از جنگ بین الملل دوم سبب گردید که مباحث مربوط به امپریالیسم سرمایهداری از قالب سنتی خود مبتنی بر روابط زور مدارانه و استعمار کلاسیک میان کشورهای صنعتی و قدرتمند و کشورهای تحت سلطه خارج شود و بر محور جدید توسعه یافتگی کشورهای صنعتی و توسعه نیافتگی کشورهای جهان سوم قرار گیرد.
این تحولات خود تحت تأثیر نابرابری در زمینه توزیع قدرت اقتصادی و صنعتی میان این دو دسته از کشورها به زبان کشورهای جهان سوم و ناشی از عملکرد نظام سرمایهداری در دوران چند ملیتیهاست که عامل محدود کنندهای برای حاکمیت دولتهای جهان سومی در روابط بین المللی با توجه به میزان توسعه یافتگی و وابستگی آنها ارزیابی میشود.
» 33در حالی که تا پیش از جنگ بین الملل دوم کشورها در روابط با یکدیگر روندی به نسبت متعادل از وابستگی در چارچوب مبادلات بازرگانی داشتند و صادر کننده مواد اولیه مبادلات بازرگانی داشتند و صادر کننده ماد اولیه و وارد کننده محصولات صنعتی بودند، پیچیدگی عملکرد نظام سرمایهداری در دوران چند ملیتیها این وابستگی را سخت به زیان کشورهای جهان سوم تغییر داده است."