چکیده:
جهان به سرعت در حال گسترش زندگی شهری است. در حال حاضر، سرعت رشد شهرنشینی در کشورهای در حال توسعه، بیشتر از کشورهای توسعه یافته است. در ایران نیز شهرنشینی با روندی سریع و شتابان همراه بوده و این رشد شتابان، مسائل و معضلات زیادی برای شهرهای بزرگ ایران (بویژه شهر تبریز) بدنبال داشته است. هدف این تحقیق تبیین عوامل موثر بر شکل گیری حاشیه نشینی شهر تبریز و پیامد های آن بوده و روش تحقیق پیمایشی ( Survey ) و کتابخانه ای است. شیوه نمونه گیری سهمیه ای ( Quota ) است. که توزیع آن به صورت تصادفی در بین 322 نفر از ساکنان حاشیه شمال شهر تبریز صورت گرفته است، و داده ها با استفاده از روش های آماری و ضرایب همبستگی در نرم افزار Spss تحلیل شده اند. نتایج این پژوهش حاکی از آنست؛ از دلایل بسیار مهم حاشیه نشینی در شهر تبریز می توان به بیکاری، درآمد کم، پایین بودن اجاره بهای مسکن و مهاجرت گسترده از محیط های شهری کوچک و روستاهای استان اشاره کرد، که ناشی از عوامل اقتصادی (جاذبه های اقتصادی شهر تبریز و دافعه های اقتصادی شهرها و روستاهای اطراف) و دافعه های اجتماعی – فرهنگی در محل سکونت قبلی بوده است. و این امر موجب بروز انواع ناهنجاری های شهری(اشتغال افراد حاشیه نشین در مشاغل کاذب، وجود ساخت و سازهای غیر مجاز، افزایش جرم و جنایت، اثرات نامطلوب فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی ، آلودگی محیط زیست شهری و غیره) شده است.
خلاصه ماشینی:
") است که در این زمینه میتوان پیشنهادهای زیر را ارائه داد: - زمینه سازی و تشویق بخش خصوصی و عمومی در عرضه مساکن ارزان قیمت در مناطق حاشیه نشین و اعطای وامهای مربوطه به همراه برقراری بیمه آنها به دلیل کاهش ریسک عدم بازگشت سرمایه گذاری؛ - برنامه ریزیهای اجتماعی و فرهنگی، درازمدت وکوتاه مدت توسط مسؤولان و برنامهریزان ذیربط به منظور ارتقاء فرهنگ حاشیهنشینان و جذب مشارکت آنان در نظام شهری؛ - ایجاد و استقرار کانونهای فرهنگی، رفاهی و تفریحی به منظور گذران اوقات فراغت جوانان دراین مناطق؛ - توسعه و احداث مراکز درمانی و بهداشتی تنظیم خانواده در مناطق حاشیه نشین؛ - ایجاد دورههای فراگیر آموزشی و فنی و حرفهای و واگذاری وامهای اشتغال به ساکنین این مناطق؛ - تشکیل سازمان و نهادهای اجتماعی و مردمی (NGO ) در مناطق حاشیه نشین؛ - کمک رسانی دولت و شهرداری به منظور بهبود بخشیدن سطح زندگی با ایجاد تأسیسات زیر ساختی مانند: آب لوله کشی، ایجاد مراکز بهداشتی درمانی، بهبود جاد هها و شبکههای حمل ونقل در مناطق حاشیه نشین؛ - ایجاد اشتغال و کار آفرینی برای حاشیه نشینان به خصوص در بخشهای تولیدی، به منظور کاهش بیکاری و اشتغال در اقتصاد غیر رسمی و شغلهای کاذب و انگلی از یک سو و افزایش درآمد و کاهش فقر و بهبود کیفیت زندگی آنها و گسترش عدالت اجتماعی، اقتصادی برای تمام گروهها در سطح شهر؛ - به رسمیت شناختن حقوق شهروندی ساکنان مناطق حاشیه نشین در برنامه ریزیهای مختلف اقتصادی، اجتماعی و کالبدی و تأمین اعتبار مالی و پرداخت تسهیلات و وام برای بهسازی و نوسازی واحدهای مسکونی و به رسمیت شناختن اولویتهای گروههای فقیر و کم درآمد در نظام برنامهریزی کشور؛ - تقویت شهرهای میانی و کوچک استان و تخصیص بودجههای عمرانی بیشتر به آنها، زیرا این امر موجب جذب تعداد زیادی از مهاجرین روستایی به آنها خواهد شد."