چکیده:
دما به عنوان شاخصی از شدت گرما، یکی از عناصر اساسی شناخت هوا است. یکی از اشکال تغییرات دما، نوسانات نابهنگام آن به ویژه افت دما تا نقطه انجماداست که به آن یخبندان می گویند. دی ماه سال 1386 سرما و یخبندان شدیدی همه ایران را در بر گرفت. به تبع آن ایران مرکزی نیز چندین روز متوالی شاهد سرمای شدید و یخبندان بود. در این تحقیق به منظور تحلیل همدیدی (سینوپتیکی) این دوره، نقشه های سطح زمین، سطوح 850، 500 و 300 هکتوپاسکال برای ساعات 0000 UTC و 1200 UTC و داده های جو بالای ایستگاههای اصفهان، کرمان و یزد از سایت NECP/NCAR استخراج و مورد بررسی قرار گرفت. سپس نقشه های سطوح مختلف جو و امگا به وسیله نرم افزار Grads ترسیم شد. آرایش همدیدی این موج سرما نشان می دهد، که این سرما زا نوع فرارفتی بوده و طی روزهای برف و یخبندان، پرفشاری روی روسیه در شمال خزر مستقر بود در سطح 850 هکتوپاسکال نیز پرارتفاع 160 ژئوپتانسیل دکامتر بر روی روسیه بسته شده و به طور مرتب با حرکت واچرخندی خود هوای سرد عرض های بالا را به طرف ایران هدایت می کرد. این توده هوای جبهه ای به مدت 10 روز بر شمال ایران حاکم بوده و در تمام دوره سرما با ایجاد بلوکینگ موجب ریزش هوای سرد عرض های بالا به طرف ایران شده است. همچنین ناوه عمیق کم فشاری نیز از طرف شرق مدیترانه بر روی ایران فعالیت می کرده است. فعالیت همزمان این دو توده هوایی باعث ریزش برف و باران و سرمای شدید در ایران و منطقه مورد مطالعه شده است.
خلاصه ماشینی:
"آرایش همدیدی این موج سرما نشان میدهد، که این سرما زا نوع فرارفتی بوده و طی روزهای برف و یخبندان، پرفشاری روی روسیه در شمال خزر مستقر بود در سطح 850 هکتوپاسکال نیز پرارتفاع 160 ژئوپتانسیل دکامتر بر روی روسیه بسته شده و به طور مرتب با حرکت واچرخندی خود هوای سرد عرضهای بالا را به طرف ایران هدایت میکرد.
وضعیت دمایی ایستگاههای ایران مرکزی در روزهای یخبندان به منظور بررسی شدت سرما در این دوره یخبندان آمار دمای حداقل مطلق هوا طی روزهای 15 تا 24 دی ماه 1386 برای 5 ایستگاه استانهای اصفهان و کرمان و 8 ایستگاه استان یزد به ترتیب در جداول شماره 1، 2 و 3 آورده شده است.
شکل 1- تغییرات ساعتی فشار در روز 17دی 1386 ایستگاه سینوپتیک اصفهان شکل2- تغییرات ساعتی فشار در روز 17 دی 1386 ایستگاه سینوپتیک یزد تحلیل همدیدی موج سرمای دیماه 1386 به منظور تحلیل همدیدی این دوره ی سرما، نقشههای هوا در ساعتهای 0000 UTC و 1200 UTC برای سطوح مختلف جو از جمله: سطح زمین وترازهای 850، 500 و300 هکتوپاسکال و نقشه امگای روزهای اوج ترسیم شده است.
وجود پرفشار شمال کشور و ریزش هوای سرد باعث افت شدید دما در نواحی شمال کشور همچنین موجب ادامه بارش برف و یخبندان در ایران و منطقه مورد مطالعه شده است.
در این روز سامانه تاثیر گذار بر روی ایران از شرق در حال عبور است اما ایستگاههای کشور و منطقه مورد مطالعه همچنان دمای پایین وادامه یخبندان را گزارش کرده اند.
Tagiloo , (2010), Synoptic analysis of frost days in Zanjan Province of Iran , EMS Annual Meeting, Vol. 7, EMS2010-167."