چکیده:
این مقاله به دنبال درک نقش و جایگاه هزینهی آلودگی ناشی از مصرف سوخت خودروها در توجیه اقتصادی طرح ملی CNG می باشد. به عبارت دیگر درنظر گرفتن هدف کاهش آلودگی هوا برای اجرای طرح ملی CNG تا چه حد می تواند توجیه اقتصادی داشته باشد. به این منظور با استفاده از نظریهی کنترل بهینه تلاش شده با ایجاد دو تابع هدف، یکی بدون هزینهی آلودگی و دیگری با احتساب هزینهی آلودگی، به مقایسه ی نتایج مدل پرداخته شود. نتایج مدل حکایت از اهمیت بالای هزینهی آلودگی در توجیه اقتصادی اجرای طرح دارد. بهطوری که درنظر نگرفتن هدف کاهش آلودگی، توجیه اقتصادی طرح را زیر سئوال می برد. از سویی به منظور درک میزان حساسیت مدل به هزینهی آلودگی، به تحلیل حساسیت برنامهی بهینه به درصد کاهش هزینهی آلودگی بنزین پرداخته می شود. نتیجه نشان می دهد که اگر بتوان از طریق بهبود کیفیت بنزین و یا افزایش راندمان موتور خودروها، میزان آلودگی ناشی از مصرف بنزین را تا 60% کاهش داد، دیگر نیازی به اجرای طرح ملی CNG نیست. طبقه بندیJEL : Q38 ،P28
This paper seeks to understand the role of the cost of pollution from vehicles fuel in feasibility of CNG national plan. Optimal control theory is used with two target functions، one with and another without the cost of pollution. Model results indicate the high importance of pollution cost in the project feasibility، in such a way that without consideration of that the project will be infeasible. In order to understand the model sensitivity to the cost of pollution، the sensitivity to reduce the cost of pollution had beeb analysed. The result shows that if we can improve the quality of gasoline and increase engine efficiency up to 60% of the amount of pollution reduced، the need to implement the national CNG plan will vanish.
Classification JEL: Q38 ،P28
خلاصه ماشینی:
طبقهبندیJEL : Q38 ,P28 کلید واژه: طرح ملي گازسوز کردن خودروها، هزينهی آلودگي، نظريهی کنترل بهينه، CNG، ارزيابي اقتصادي 1- مقدمه فراتر رفتن مصرف بنزين از توان توليد داخلي کشور و در نتيجه تحميل هزينههاي واردات اين ماده بر کشور ميشود و از سوي ديگر انتشار مقادير هنگفتي از آلايندههاي ناشي از مصرف سوختهاي فسيلي و تحميل هزينههاي اجتماعي فراوان بر کشور را به دنبال دارد.
روند روبه افزايش قيمت جهاني بنزين سبب شده است که سازمان بهينهسازي مصرف سوخت كشور، در سال 1380 پروژهاي با عنوان "طرح جامع خودروهاي گازطبيعي فشردهی ايران" را با هدف امکانسنجي گازسوز کردن ناوگان خودروهاي کشور و تعيين سناريوي مناسب براي اجرا، اجرا نمايد.
بررسي ابعاد و عوامل مختلف تأثيرگذار بر طرح ملي CNG نشان داده است که با توجه به محدوديت توان توليد گاز در کشور، گازسوز کردن خودروها منجر به کم شدن فرصت صادرات گاز ميشود (حاجي نيلي, 1388)، بنابراين در صورتي که ارزيابي طرح ملي CNG بدون توجه به اين عامل انجام گیرد، ميتواند مانع کسب منافع حاصل از صادرات گاز براي کشور شود.
از نظر بررسي هزينههاي آلودگي دو نکته حائز اهمیت است: اول اينکه هزينههاي آلودگي در ارزيابي توجيه اقتصادي طرح ملي CNG مدنظر قرار نگرفته است و دوم اينکه تخمين ميزان کاهش آلودگي بر اثر گازسوز کردن خودروهاي کشور، بر پايهی هزينههاي آلودگي محاسبه شده براي کشور سوئد انجام گرفته است.
13- نتيجهگيري در اين مقاله براي پاسخ به اين سئوال که هزينههاي آلودگي تا چه ميزان در توجيه اقتصادي طرح ملي CNG مؤثر است، برنامهی بهينهی اجراي طرح با استفاده از نظريهی کنترل بهينه در دو حالت بررسي شده است.