چکیده:
یکی از مشکلات نگارشی زبان فارسی، کتابت و اظهار نشانه ی اضافه ی اسمی یا وصفی در مورد واژه هایی است که در صورت نوشتاری آن ها «ـه/ه» غیر ملفوظ به کار رفته و به عبارتی، واج پایانی آن ها کسره (ـ) یا مصوت کوتاه «e» به شمار می آید. اختلاف در شیوه ی نگارش صامت میانجی «ی» (y) پس از واژه ی مختوم به «ها»ی ناملفوظ به صورت «ی» کامل پس از «ـه/ه» یا به شکل «یا»ی ابتر (ء) بر روی «هـا»ی ناملفوظ (ـهٔ/ هٔ) ناشی از دو تفاوت دو نگاه نو و سنتی است. نوشتار حاضر در پی آن است که ضمن تشریح و نقد هر دو دیدگاه، به بررسی سیر تحول تاریخی میانجی «ی»، شناسایی ارزش آوایی آن، و نقش این همخوان میانجی در ساخت و افزایش هجای جدید و در نهایت گزینش نگارش شایسته تر آن بپردازد تا شاید با پذیرش نتیجه ی پژوهش حاضر، شاهد کتابت واحدی از آن در همه ی منابع مکتوب و رسانه های نوشتاری (کتاب، رساله، مقاله، روزنامه، مجله، نوشته های الکترونیکی و ...) باشیم.
خلاصه ماشینی:
"علاوهبر صامت«ی»،میانجیهای دیگری چون:«گ،و،همزه،ج،ت،د،و ه ملفوظ»نیز درزبان فارسی مورداستفاده قرارمیگیرند: (به تصویر صفحه مراجعه شود) در مورد اسامی مختوم به مصوتهای(به تصویر صفحه مراجعه شود)- e (به صورت(به تصویر صفحه مراجعه شود)/ه پایانی)،(به تصویر صفحه مراجعه شود)،ای Ī و او u همچنین اسمهای مختومبه یکی از دو مصوت کوتاه(به تصویر صفحه مراجعه شود) a یا(به تصویر صفحه مراجعه شود) o و یا مصوت مرکب ای/ای ya/ye -باید گفت که هنگام مضاف واقعشدناین دسته اسمها و گرفتن کسرهی اضافه،همخوان یا صامت میانجی«ی» y (ی/ ey به آنها افزوده میشود: اسم مختوم به های غیرملفوظ مصوت کوتاه(به تصویر صفحه مراجعه شود)یا e a -نامهی رسا-as ar ey em-an ،خانهی امید -en-ax dimo ey اسم مختوم به مصوت کوتاه o -توی نادان nad-aney-ot &%00214NOFG002G% اسم مختوم به مصوت بلند ا(به تصویر صفحه مراجعه شود)-دریای طوفانی(به تصویر صفحه مراجعه شود)،دنیای فانی(به تصویر صفحه مراجعه شود) اسم مختوم به مصوت بلند ای(به تصویر صفحه مراجعه شود)-سینی مس(به تصویر صفحه مراجعه شود)،ماهی سرخ(به تصویر صفحه مراجعه شود)7 اسم مختوم به مصوت بلند او u -آهوی صحرا(به تصویر صفحه مراجعه شود)لیموی شیرین(به تصویر صفحه مراجعه شود) اسم مختوم به مصوت مرکب ای/ای ya/ye -میباقی(به تصویر صفحه مراجعه شود)ی نیکان(به تصویر صفحه مراجعه شود)7 لازم به ذکر است که حرف(به تصویر صفحه مراجعه شود)صرفا یک نشانهی قراردادی است،برای نمایش حرکت زیر یا کسره و به همینخاطر دستوریان آن را های غیرملفوظ،های بیان حرکت(دستور خط فارسی،1385:5؛سمیعی،1383:212)،هایبدل از کسره و های ملین(بهمنیار کرمانی،1383:113)نامیدهاند."