چکیده:
جناس یکی از ابزارهای ایجاد موسیقی درکلام و از انواع قاعده افزایی است. جناس کارکردهای مختلفی دارد. اگر چه دو شرط «اتفاق لفظ» و «اختلاف معنی» در جناس پذیرفته شده است، با این همه گاه تفاوتهایی در تعاریف و مصادیق آن به چشم میخورد. بررسی تاریخی این تعاریف، اشکالاتی را که در برخی از کتب بدیعی معاصر وجود دارد، آشکار میکند. تکرارهای مخفف، مرز میان سجع و جناس و نیز مصادیق اشتقاق مواردی است که در این مقاله مطرح شده است.
Pun is one of the tools of creating music in speech، and it is one type of extra regulation. Pun has various applications. Although the two conditions of "word agreement "and" meaning differences" are accepted in Pun، sometimes we can see some differences in definitions and examples of it. Historical review of these definitions reveals some drawbacks in contemporary books of Figures of Speech. This article discusses about Short Repetitions، the border line between Rhyme and Pun، and also instances of Derivation.
خلاصه ماشینی:
"ابن اثیر جناس ناقص را حقیقی نمیشمارد؛ بلکه آن را تحت عنوان «و ما یشبه بالتجنیس » مطرح میکند و معتقد است، این نامگذاری به دلیل مشابهت صورت گرفته و بر حقیقت آن نام دلالت ندارد4؛تأکید او بر جناس تام است به همین دلیل شرط اصلی تجنیس را تماثل یا همانندی لفظ و اختلاف معنی معرفی میکند5 (ر.
اگر بخواهیم نظر سکاکی را بپذیریم، باید اشتقاقات واژگان در زبان فارسی را نیز از آن جمله به شمارآوریم؛ مواردی مانند: «غم و غمخوار»، «ناز و نازنین» و « گل و گلستان» که اختلاف بین دواژه بیش از دو حرف است؛ این نمونهها در کتاب «نگاهی تازه به بدیع» تحت عنوان «جناس پسوند» مطرح شده و مواردی همچون «رسل و رسایل»، «والی و ولایت» و نیز «خواهان و خواهش و خواهنده» که از اشتقاقات زبان فارسی است «جناس ریشه» نامیده شده است (ر.
ممکن است، در آغاز به نظر رسد که جرجانی این ویژگی را تنها برای جناس تام در نظر دارد؛ اما او آن را در باب جناس ناقص نیز صادق میداند و دربارة دو واژة «عواص و عواصم» مینویسد: پیش از آنکه آخر کلمة دوم را ببینی یا بشنوی، گمان میکنی که همان کلمة نخست به جهت تأکید تکرار خواهد شد؛ اما چون تمام کلمه در دل جای گرفت و گوش تو حرف آخر آن را شنید، پندارت زایل میشود و نکتة تازهای که امید دانستنش را نداشتی، برای تو حاصل میگردد."