چکیده:
تاریخ جهانگشای جوینی، برجسته ترین اثر تاریخی عهد مغول است. بسیاری از مورخان قرن هفتم و حتی تاریخ نویسان امروزی در سراسر جهان در نوشتن آثارشان به این کتاب نظر خاصی داشته اند. جوینی با کلام نافذ خویش، تصاویری دقیق و ناب از سه دوره تاریخی مغول، خوارزمشاهیان و اسماعیلیان ارائه داده است. جوینی برای شرح و بسط احوال اجتماعی و واقعیات تاریخی گذشته بر مردم ایران علاوه بر بیان صریح و جامع حقایق تاریخی به تکرار این مطالب به وسیله ابداع تصاویری روشن پرداخته است تا این گونه بتواند بسان نقاشی زبردست رنج و مصیبت های رفته بر ایرانیان را در ذهن خواننده ترسیم کند. در حقیقت او به کمال رسالت خویش نایل آمده است. در مقاله حاضر با استخراج تشبیهات و استعارات جلد نخست تاریخ جهانگشای جوینی، به دسته بندی آنها از نظر اختلاف مشبه به و وجه شبه پرداخته شده و سپس به دلایل انتخاب واژگان و ترکیبات ذکر شده در خلق تشبیهات و استعارات اشاره گردیده است.
The Joveinis ’ jahangosha history is the most embossed historical work in the Mongul period، that has the literary and historical importance. Many of the Historian in seven century and even today scribers in all of the world have specially regarded to this book. Joveini with his attractive speech has presented the exact and pure imagination of three historical period of Mongul، kharazmshahian and Esmaelian. Joveyni for explaining Exppansion of the Social Situotion and Fect، historical fact، in addition to clear expression and integrated of historical facts، that has. Happen for Iranian people، set out to repeating this materials with creation of the clear imagination until to be able to draw as a skillfull painter، the pain and sads of the Iranian in the mind of reader. In the fact he has reached to highest in his obligation or responsibility. In this study by to extractioning of similes and metaphors from the first volume of joveini ’ s jahangosha history، Has been try to classifying them of diffrernce of simileis and them has indicated the assigned words and compounds to creat of similes and metaphors.
خلاصه ماشینی:
"- آنجا که وجه شبه تشبیهات، شمار بسیار مغولان است، از کلمات سیل، طوفان، تگرگ، شب تاریک، دریای مواج، ریگ بیابان به عنوان مشبهبه استفاده شده که مواردی از این نوع مطرح میگردد: 5–1–1–2 در ذکر واقعة خوارزم «بعد از آن جغتای و اوکتای با لشکری چون سیل در انحدار و مانند عاصفات ریاح در اختلاف برسیدند» (جوینی، 1385: 93).
3–1–2 تشبیه مغولان به حیوانات درنده در این نمونه از تصاویر، جوینی برای ترسیم بهتر ویژگیهای لشکر مغول، از تشبیه آنان به حیوانات بهره میجوید و بدین وسیله ارتباطی با تصاویر قبل (تشبیه به عوامل کور طبیعت) ایجاد میکند؛ زیرا حیوانات پروردة دامن بکر طبیعت هستند و اینگونه خوی وحشی و لجام گسیختة مغول به زیبایی در ذهن خواننده نقش میبندد.
4–1–2 تشبیهات مربوط به خانهای مغول جوینی در ترسیم دورة تاریخی مرتبط با حملة چنگیزخان به ایران به دلیل وخامت شرایط زندگی مردم با به کار بردن واژهها و تصاویر تیره و تار به شرح جامعی از واقعیات تاریخی، اوضاع اجتماعی و وحشت حاکم بر آن روزگار میپردازد که در مبحث بررسی و تحلیل تشبیهات لشکر مغول به آن اشاره شد؛ اما در توصیف دوران جانشینان چنگیز خان، بخصوص اوکتای قاآن به سبب وجود شرایط متعادلتر، تصاویری ملایم و گاه خوشایند را خلق میکند تا این گونه برخی از زخمهای ایرانیان را التیام بخشد."