چکیده:
نقش علم و دانش در اقتصاد به دلیل ایجاد تخصص و بهبود بهرهوری عوامل تولید از گذشته مورد توجه قرار گرفته و جایگاه فناوری و دانش بهعنوان عوامل درونزا در رشد اقتصادی مورد تأکید قرار گرفته است. با توجه به اینکه در اقتصاد دانشبنیان، تولید، توزیع و کاربرد دانش و اطلاعات عامل و محرک اصلی رشد اقتصادی، تولید ثروت و اشتغال در تمامی فعالیتهای اقتصادی است، فرایندهای خلق و ایجاد دانش، فراگیری و اکتساب آن، پخش و اشاعه و کاربرد عملی آن باید به دقت برنامهریزی تا بازخورد بین فرایندهای مذکور، پیشرفت اقتصاد دانشبنیان را تضمین کند. وجود محیط مناسب اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و قانونی برای سرمایهگذاری، تولید و تجارت، آموزش و تعلیم و تربیت یا سرمایهگذاری در سرمایة انسانی، سیاستهای حمایتی دولت و فناوری اطلاعات و ارتباطات از جمله پیشنیازهای اقتصاد دانشبنیان است. برای دستیابی به اقتصاد دانشبنیان بایستی شرایط لازم برای ابداع و نوآوری فراهم شود تا توانایی تبدیل ایدهها به محصولات از طریق سرمایهگذاری، به تولید محصولات جدید منجر شود.
با توجه به ضروت تبیین نماگرهای اقتصاد دانشبنیان در چهار طبقه شامل نظام نوآوری، محیط کسب و کار، فناوری اطلاعات و ارتباطات و توسعة منابع انسانی، در این مقاله وضعیت ایران در هر یک از نماگرها مورد بررسی قرار گرفته و مقایسه تطبیقی با کشورهای منتخب شامل کشورهای پیشرفته و در حال توسعه صورت گرفته است. مقایسة نماگرهای اقتصاد دانشبنیان در ایران و کشورهای منتخب حاکی از فاصلة زیاد ایران با شرایط اقتصاد دانشبنیان در کشورهای منتخب میباشد. باید تمهیداتی در حوزههای مختلف شامل ابداع و نوآوری و سرمایهگذاری در سرمایة انسانی به منظور کاهش فاصله با شرایط اقتصاد دانشبنیان در ایران فراهم شود تا زمینه دسترسی به دانش و ایجاد محیط مناسب و بهرهگیری از ابزارهای ICT در فعالیتهای اقتصادی و سرمایهگذاری فراهم شود..
خلاصه ماشینی:
با توجه با ضرورت تبیین نماگرهای اقتصاد دانش بنیان در چهار طبقه شامل نظام نوآوری،محیط کسب و کار،فناوری اطلاعات و ارتباطات و توسعهء منابع انسانی،در این مقاله وضعیت ایران در هر یک از نماگرها مورد بررسی قرار گرفته و مقایسه تطبیقی با کشورهای منتخب شامل کشورهای پیشرفته و در حال توسعه صورت گرفته است.
باید تمهیداتی در حوزههای مختلف شامل ابداع و نوآوری و سرمایهگذاری در سرمایهء انسانی به منظور کاهش فاصله با شرایط اقتصاد دانش بنیان در ایران فراهم شود تا زمینه دسترسی به دانش و ایجاد محیط مناسب و بهرهگیری از ابزارهای ICT در فعالیتهای اقتصادی و سرمایهگذاری فراهم شود.
2. تعریف اقتصاد دانش بنیان برای اقتصاد دانش بنیان تعاریفی از سوی سازمانهای بین المللی و اقتصاددانان ارایه شده که به اختصار دو تعریف رایج در این زمینه ارایه و تحلیل میشود: طبق تعریف OECD ،اقتصاد دانش بنیان اقتصادی است که براساس تولید،توزیع و کاربرد دانش و اطلاعات شکل گرفته و سرمایهگذاری در دانش و صنایع دانش پایه مورد توجه خاص قرار میگیرند.
ارتقاء سطح رفاه اقتصادی-اجتماعی جامعه با ایجاد زمینههای لازم برای سرمایهگذاری در منابع انسانی و آموزش و تعلیم و تربیت و نیز با وجود جذابیتهای موجود در این جامعه،زمینهء تولید دانش و ورود ایدههای جدید و نوآوریها و ابداعات را فراهم ساخته و بدین ترتیب از طریق بازخورد خود،اقتصاد دانش بنیان را توسعه میدهد.
بنابراین با توجه به نماگرهای مربوط به محیط اقتصادی-تجاری برای حرکت به سوی اقتصاد دانش بنیان میتوان گفت که فاصلهء ایران با دیگر کشورهای در حال توسعه در زمینهء ایجاد محیط مناسب اقتصادی-تجاری و استفاده از مزایای آن نسبتا زیاد بوده و در این مسیر کشور را با موانعی مواجه میکند.