چکیده:
شاخصهای مزیت نسبی که اساس و شالوده نظری صادرات کالاها و خدمات را در بازارهای بینالمللی تشکیل میدهند،از سنجههای مهم اقتصادی به شمار میروند که میتوانند فعالیتهای سرمایهگذاری در امر تولید را با هدف توسعه صادرات غیرنفتی به طور صحیحی هدایت نمایند. در صورت شناخت مزیتهای نسبی کشور در امر تولید و صادرات کالاهای صنعتی، میتوان با ارزیابی مزیتهای نسبی مناطق مختلف ایران در امر تولید کالاهای مذکور،این دو نوع شاخصهای مزیت نسبی را مکمل یکدیگر قرار داد.با این روش،مناطق مختلف کشور که در رشته خاصی از فعالیتهای صنعتی دارای مزیت نسبیاند که توسعه و گسترش این فعالیتها به تخصیصدهی کارآمد و مؤثر منابع میافزاید،مورد شناسایی قرار میگیرند. این مقاله تلاش دارد تا مزیتهای نسبی صنایع آذربایجان شرقی را مورد شناسایی قرار دهد و ارتباط آنها را با میزان صادرات و دیگر شاخصهای اقتصادی صنعت این منطقه تعیین نماید. نتایج تحقیق نشان میدهد که گروههای عمده صنایع ساخت ماشینآلات،تجهیزات،ابزار و محصولات فلزی،محصولات کانی غیرفلزی(به استثنای مشتقات نفت و ذغال سنگ)، محصولات شیمیایی،نفتی،ذغال سنگی،لاستیکی و پلاستیکی،درجه اول و سوم مزیتهای اقتصادی هر منطقه را نسبت به سایر مناطق(یا کل کشور)آشکار میسازد.در بخشهای کشاورزی و صنعت و معدن،تنوع محصولات از یک طرف و ویژگی خاص مکانی1این منابع از طرف دیگر،امکان توسعه متعادل فعالیتهای اقتصادی را در همه ابعاد و در جمیع مناطق توجیه ناپذیر میسازد. بنابراین،توسعه صادرات غیرنفتی نه فقط میبایست بر اساس مزیتهای نسبی در عرصه اقتصاد بینالملل استوار باشد تا بتواند بیشترین بهرهبرداری و بازدهی را از منابع در دسترس به بار آورد،بلکه فعالیتهای اقتصادی باید به گونهای در داخل کشور توزیع فضایی پیدا کند که از مزیتهای نسبی در عرصه اقتصاد ملی نیز استفاده مطلوب حاصل شود.به دیگر سخن،مزیتهای نسبی هم در عرصه اقتصاد بینالملل و هم در عرصه اقتصاد ملی لازم و ملزوم یکدیگرند و تنها تحقق همزمان این دو است که مطلوبترین شکل بهرهبرداری از منابع اقتصادی کشور را امکانپذیر میسازد. این مقاله قصد دارد تا مسؤولان برنامهریزی ملی و منطقهای کشور را با یکی از روشهای مطالعه جهت ارایه هر چه بهتر رهیافتهای سیاستگذاری در توسعه اقتصاد ملی و اقتصادهای منطقهای،آشنا نماید.امید است روش شناختی این تحقیق بتواند تحلیلگران و برنامهریزان توسعه منطقهای را در بررسی توزیع فضایی مناسب بخشهای مختلف فعالیتهای اقتصادی به منظور جهت بخشیدن به اعتبارات سرمایهگذاری و به منظور توسعه آینده این فعالیتها رهنمون سازد.
خلاصه ماشینی:
"این مقاله تلاش دارد تا مزیتهای نسبی صنایع آذربایجان شرقی را مورد شناسایی قرار دهد
و ارتباط آنها را با میزان صادرات و دیگر شاخصهای اقتصادی صنعت این منطقه تعیین نماید.
Spatial Distribution حاکی از درجه اعتماد بالا به شاخصهای مزیت نسبی به عنوان نماگرهای صنایع صادراتی است.
از آنجاییکه هدف اصلی این مقاله،تعیین مزیت نسبی مناطق مختلف کشور در تولید و صادرات
برای محاسبه مزیت نسبی روشها و شاخصهای گوناگونی به کار گرفته شده است و برخی از این روشها
اگر آمار صادرات یک کشور در مورد کالا یا کالاهایی به طور نسبی از سایر کشورها بیشتر باشد، نشان دهنده این است که این کشور در تولید و صدور آن کالا یا کالاها،دارای مزیت نسبی است.
RCA :شاخص مزیت نسبی آشکار شده کشور در مورد کالای صادراتی
1< LQ (به تصویر صفحه مراجعه شود)منطقه تخصص بیشتری نسبت به کل کشور در فعالیت مورد نظر دارد.
شاخصهای مزیت نسبی محاسبه شده برای سه گروه از صنایع پیش گرفته در آذربایجان شرقی،
(به تصویر صفحه مراجعه شود) جدول 3-شاخصهای مزیت نسبی صنایع آذربایجان شرقی بر حسب تعداد کارکنان تولیدی-سالهای مختلف
(به تصویر صفحه مراجعه شود) جدول 4-شاخصهای مزیت نسبی صنایع آذربایجان شرقی بر حسب مقدار ارزشافزوده-سالهای مختلف
جدول 6-برخی ویژگیهای اقتصادی صنعت و ارتباط آنها با شاخصهای مزیت نسبی-آذربایجان شرقی(1373)
جدول 7-شاخصهای مزیت نسبی صنایع متوسط(49-10)صادرکننده کالا و ارتباط آنها با پارهای شاخصهای اقتصادی-آذربایجان شرقی(1373)
(به تصویر صفحه مراجعه شود) جدول 8-شاخصهای مزیت نسبی صنایع بزرگ(50 نفر و بیشتر)صادرکننده کالا و ارتباط آنها با پارهای شاخصهای اقتصادی صنعت-آذربایجان شرقی(1373)"