چکیده:
محیط و منظر باید فراتر از ارزش عملکردی، دارای مفاهیم نمادین و فرهنگی نیز باشد. در بخش طراحی و ایجاد محیط و منظرهای فرهنگی و با هویت، استفاده از فرهنگ اسلامی به عنوان زمینه و بستر هویت بخش فضا، و پشتوانه فکری و فلسفی طراحی مطرح میشود. مسأله این تحقیق عبارت است از اینکه سیمای فیزیکی محیط و منظری که سیمای ذهنی آن مبتنی بر فرهنگ اسلامی است، چگونه شکل میگیرد؟ روش جمعآوری اطلاعات، کتابخانهای و برداشتهای میدانی است. در بخش تحلیل اطلاعات کتابخانهای، به طور عمده و مشخص از روش اکتشافی و در بخش تحلیل اطلاعات مربوط به سایت، از روشهای توصیفی و ارزیابی، استفاده شده است. محدوده مورد مطالعه برای بررسی طراحی باغ منظر نیایش، منطقه کویری خور در 80 کیلومتری غرب بیرجند است. پس از مرحله شناخت، تحلیل و برنامهریزی سایت، با توجه به اصول و مفاهیم مبتنی بر مطالعه نظری، نسبت به طراحی باغ منظر نیایش اقدام گردید. بر این اساس باغ منظر نیایش شامل پنج خرده منظر، به نامهای منظر عبور و حرکت، منظر تأکید بر آسمان، منظر کشاورزی، منظر آیینی و منظر خودشناسی میباشد. مهمترین دستاوردهای این تحقیق، طراحی باغ منظری با هویت و سیمای ذهنی نیایش در کالبد و سیمای عینی کویر، و معرفی چهار مفهوم درونگرایی، نمادگرایی و رمزگرایی، نظم سلسله مراتبی و کیفیات ویژه بصری، به عنوان مفاهیم اصلی طراحی فضای باز نیایشی است.
خلاصه ماشینی:
"بر این اساس، مسأله تحقیق حاضر این است که چگونه میتوان میان طراحی محیط و منظر و هویت اسلامی به طور عام، و مفهوم نیایش به طور خاص، ارتباط معناداری ایجاد نموده و به هماهنگی لازم بین خواستهای مادی و معنوی استفاده کنندگان از فضا توجه کرد.
اما این طرح اهداف دیگری نیز دربر دارد که مهمترین آنها عبارتند از: ایجاد باغی برای استفاده مسافرین جاده کویری بیرجند- طبس و ساکنان شهر خور، بیابانزدایی و بهبود محیط زیست، احیای مراتع و احداث فضاهای سبز کویری، جلوگیری از فرسایش خاک، حفظ رطوبت خاک و جلوگیری از پایین رفتن سفره آبهای زیرزمینی، ارتقای فرهنگی- اجتماعی مجتمعهای زیستی همجوار و افزایش آگاهیهای محیطزیستی آنان، تکوین چشماندازهای طبیعی و اجتماعهای زیستی جدید و اشتغالزایی و بکارگیری نیرو جهت اجرا، نگهداری و حفاظت فضای سبز و خدماترسانی به مسافران.
از آنجا که یکی از اساسیترین مفاهیم منظر نیایش، درونگرایی است، ارتباط فضایی میان مناظر درونگرا و برونگرا از اهمیت والایی برخوردار بوده و بخش مهمی از طرح بر اساس ارتباط فضایی و کالبدی میان این دو نوع منظر شکل خواهد گرفت، بر این اساس، ایدههای طراحی نیز به جهت ارتباط با بحث مفاهیم نظری باغ نیایش، در قالب چهار عبارت نیایش درونی (مناظر درونگرا در درون مناظر برونگرا)، نیایش متداخل (مناظر درونگرا متداخل در مناظر برونگرا) ، نیایش مجاور (مناظر درونگرا مجاور مناظر برونگرا) و نیایش مشترک (ارتباط مناظر درونگرا و مناظر برونگرا به واسطه فضای مشترک) مطرح میگردند."