چکیده:
إنّ التحلیل السیمیائی یساعد القارئ للوصول إلی الدلالات المتبطنۀ فی النص، خاصۀ إذا کان
لکاتبها الشهیر « رحلۀ ابن فَطَومۀ » النصّ ثریّ و مشحوناً بالدّلالات الرمزیۀ و هذا ما نجده فی روایۀ نجیب محفوظ، حیث عنوانها یوحی بأنّ الکاتب استمدّمادّته من التراث فکراً وشکلاً، فالفکر فیها
مقتبس من التراث الصوفی فی السفر لکشف الحقیقۀ و الشکل فیها متأثّر من أدب الرحلۀ من التراث
الأدبی. والمحلّل السیمیائی للروایۀ یرّکز اهتمامه علی العناوین و أسماء الشخصیات و الأمکنۀ، لأنّها
رحلۀ ابن » هی تلک المنطقۀ من الروایۀ أکثر إیحاء و أشحن دلالۀ علی المعانی الرمزیۀ. تکتظّ روایۀ
بالعدید من العناوین ذات الدلالات السیمیائیۀ المتباینۀ. بدء من العنوان الأصلی کمفتاح یفکّ « فطوّمۀ
الوطن، دار المشرق، دار الحیرة، دار » رموز الروایۀ و یکتشف دلالاتها، و مروراً بالعناوین الفرعیۀ ک
التی لکلّ واحد منها دلالات سیاسیۀ و فکریۀ و اجتماعیۀ؛ « الحلبۀ، دار الأمان، دار الغروب و البدایۀ
و منتهیا بأسماء الشخصیات التی تدل کلُّ واحدة منها علی رموزٍ فکریۀ من الصوفیۀ و ظروفها ،
مقاماتها و خصائصها منسجمۀ مع المنظومۀ الفکریۀ للکاتب فی صیاغۀ روایۀ مکتملۀ البناء و الفن.
آنکه متن ادبی متنی پربار و سرشاز از معانی رمزی باشد. داستان نوشته نجیب محفوظ، مشهورترین رمان نویس عرب، داستانی رمزی و پرباری است که محتوا و سفر شهودی کشف : ساختار آن متاثر از میراث کهن ادب عربی میباشد. درونمایه رمان یعنی بر گرفته از میراث صوفیه و ساختار آن برگرفته از سفرنامه نویسی قدیم ادب عربی حقیقت است. نشانه معناشناسی در تحلیل متن داستانی ، اهمیت درخوری به عناوین ونام شخصیتهای داستانی میدهد زیرا این امر کمک شایانی به کشف لایه های پنهان متن و درونمایه اساسی آن دارای نشانه « سفر ابن فطومه » وارائه زیباییهای هنری داستان مینماید. عناوین و نامهایی رمان به گونه ای « رحلۀ ابن فطومۀ » معناهای گسترده و عمیقی است. عنوان اصلی این داستان یعنی انتخاب شده که برگیرنده تمام معانی موجود در رمان به شکلی بس فشرده میباشد. عنوانهای
فرعیای چون(الوطن، دارالمشرق، دارالحیرة، دارالأمان، دارالغروب و البدایۀ) هر یک دارای دلالتهای معنایی خاصی میباشد که با درونمایه داستان تناسب قابل توجهی دارد و نام شخصیت های داستانی معانی ویژهای دارد که با عملکرد آنان در داستان هماهنگ است وهرکدام با رموزی
عارفانه از تفکر عارفان، احوال و مقامات آنها را نشان میدهد. البته تمامی این موارد در ساختاری هنری ومنسجم ارائه شده است.
Semantic has always helped the reader find the internal Signs of the texts. Specially a text is fruitful. The novel of Ebn Fatoomehs
Journey was written by Naguib Mahfouz- a famous Novelist.-The title of novel shows that writer has been influenced by heritage of Arabic literature intellectually and structurally .The same novel has been composed by mystical heritage in which suffists ask to access the truth. Structurally this novel has been influenced by literary heritage. In thelight of semantics the writer concerns the titles characters names and settings because they concern the secret meanings. The novel of EbnFatoomehs Journey Includes a great deal of titles which are signified in the different ways. At first the title of novel is a key to solve the secrets of novel.
The marginal titles are also signified the political intellectual social approaches (including Alvatan Dar Almashregh Dar Al Heirat Dar
Alaman Dar Alghoroob Al Bedayat). Finally the characters of novel are signified by suffists thoughts conditions and their positions. All of these matters are appropriate with the writer's thoughts structurally which are visible in the novel.