چکیده:
در شرکت مدنی،ماهیت حق شریک،تابع ماهیت حقوقی هریک از اجزای سرمایه و به تناسب نوع آن، منقول یا غیر منقول است و شرکا نسبت به اموال مشترک،مالکیت مشاعی و در نتیجه حق عینی دارند.لکن در شرکتهای تجاری،از جمله شرکتهای سهامی،که مالکیت آورده شرکا به شخص حقوقی(شرکت)منتقل شده است،فقط شرکت بهعنوان شخص حقوقی نسبت به آوردهها(دارای شرکت)حق عینی دارد.در شرکتهای سهامی،سهام در زمرهء اموال منقول است و حقوق سهامداران بهطور کلی و علی الاطلاق نه با حق عینی مطابقت دارد و نه با حق دینی:برخی از حقوق سهامداران مانند حق حضور و حق رای در جلسات مجامع عمومی طبیعت خاص دارد و بعضی از آنها نظیر حق مطالبهء سود و اندوختهها و ذخایر قانونی شرکت، اوصاف کامل یک حق دینی را دارا هستند.در مقالهء حاضر تلاش شده تا ضمن بررسی حقوق سهامداران و اقسام آن،ماهیت حقوقی سهم و حقوق سهامداران در دو بخش حقوق مالی و غیر مالی،ماهیت حقوق ناشی از سهم نیز مورد مطالعه قرار گیرد
In a civil partnership the legal nature of the partner's right is
dependent on the legal nature of the capital invested in and the form,
which as movable or immovable, it may take. Partners have joint
ownership in their joint assets and have real rights (Jus ix re) therein. .
The: situation, however, in commercial companies such as. joint stock
companies where in the ownership of the share holders' contribution
passes to a legal person (i.e the company) is quite different.
In this case only the company as a separate legal entity has a real
right in the assets.
In Joint stock companies, shares are regarded as movable property
and “the share holders’ rights thereto are considered neither real nor
personal . (Jus in Personum). Some of the shareholders’ rights such as the
right to be present in the general meeting and to cast a vote have their
own specific feature; and some, such as the right to demand a share from
the profit earned or the legal savings of the company are treated as
personal rights.
In this article, an attempt is made to study the rights of the share
holders and the different types of such rights; to examine the legal nature
of the shares and the rights of the share holder, from two aspects;
financial and non-financial rights and to investigate the legal nature of
the rights which pertains to the companies’ shares
خلاصه ماشینی:
2-1-3 حق رأی حق رأی سهامداران در مواد مختلفی از لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت(1347)، از جمله مواد 38،75،77،84،85،87،88،129،174،257،279 و 294 مورد اشاره قرار گرفته است و صاحب سهم حق دارد با دادن رأی در مجامع عمومی در ادارهء شرکت دخالت (10) Ashok K Bagrial,Company Law,(ŞùĞ öâùéáó ö¢è¿ áþù¿Â öÄ)ed,New Delhi,P.
برخی از مؤلفین15معتقدند که در قانون تجارت ایران معنی برای واگذاری حق رأی وجود ندارد و بنابراین صاحب سهم مجاز است که قسمتی از حقوق خود از جمله حق رأی را به دیگری واگذار نماید.
به عقیدهء برخی از علمای حقوق17در کنار حقوق مالی مرسوم،گروهی از اختیارها وجود دارد که توانایی و امتیاز است،ولی اوصاف کامل حق را ندارد،در دارایی به حساب نمیآید و به میراث نمیرسد؛مثل حق اقامه دعوی که هرچند نوعی توانایی حقوقی است و امکان دارد وسیلهء تحصیل مال نیز قرار گیرد،در این تقسیم[یعنی تقسیم حقوق مالی به حقوق عینی و دینی]نمیگنجد؛زیرا نه حق عینی است نه دینی و به همین جهت آن را اختیار یا اباحه مینامند تا مرتبهء ضعیفتر آن از حق نمودار شود؛مثل اختیاری که طرف خطاب ایجاب،به قبول و رد آن دارد یا سلطهای را که وکیل بر اموال،دارایی،و حقوق مالی موکل یا مورد وکالت پیدا میکند.
71نتیجهگیری از آنچه بیان شد،نتیجه گرفته میشود که اولا حقوق سهامداران منحصر به مطالبات مالی آنان از حیث سود و ذخایر و اندوختههای قانونی نمیباشد،بلکه حقوق متنوع دیگری نیز به موجب لایحهء قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت 1347 برای آنان در نظر گرفته شده است؛ثانیا حقوق ناشی از سهم،نمیتواند از نوع حق عینی تلقی شود،اما برخی از حقوق سهامداران مانند حق مطالبهء سود اوصاف کامل یک حق دینی را دارند که اطراف رابطهء حقوقی موردنظر،سهامدار بهعنوان داین و شرکت بهعنوان مدیون بوده و از اینرو هر سهامدار میتواند طلب خود را از شرکت مطالبه نماید.