چکیده:
بیتردید جهان و آنچه در آن است برای وصول به کمال بنا شده است؛ بنابراین، بهرهبرداری از دنیا اگر در مسیر کمال باشد، مقدمه کمال نیز محسوب میشود. در نظرگاه حضرت علی، علیهالسلام، دنیا، آن زمان مذموم است که به هوسهای زودگذر آن دل بسته شود و متعلقات آن در راه رضای حق تعالی مورد استفاده قرار نگیرد. از نظر مولوی دنیا همچون زن جادوگری است که سحر و جادویش باعث فریب آدمیان میشود. زندان است و انسانها زندانیان گرفتار در این زندان؛ صحرای خشک و لم یزرعی است و انسانها همچون قوم بنیاسرائیل گرفتار در این صحرا. جوینده دنیا دچار شقاوت است و جوینده آخرت دارنده سعادت.
خلاصه ماشینی:
"در حدیث آمده است:«الدنیا سجن المؤمن و جنۀ الکافر»: {Sاین جهان زندان و ما زندانیان#حفر کن زندان و خود را وارهانS} (همان:982) دنیا جای به اثبات رسیدن فقر و افلاس انسان است و نمونه آن افلاس و تهیدستی ابلیس در این دنیاست: {Sپیش من افلاس او ثابت شده ست#نقد و کالا نیستش چیزی به دست# مفلسی ابلیس را یزدان ما#هم منادی کرد در«قرآن»ما# کو دغا و مفلس است و بدسخن#هیچ با او شرکت و بازی مکن# ور کنی او را بهانه آوری#مفلس است او صرفه از وی کی بری؟S} (همان:652/2-656) این جهان نیست هستنما،و حضرت حق هست نیستنماست: &%01807JTAG018G% {Sاین جهان نیست،چون هستان شده#وان جهان هست،بس پنهان شدهS} (همان:1280) کارهای این جهان و آن جهان برعکس همدیگر است و این جهان مادی غلطانداز است و افراد ظاهربین را به اشتباه میاندازد: {Sاین جهان تن غلطانداز شد#جز مر آن را کو ز شهرت باز شدS} (همان:1560) دنیا پدیدۀ حادثی است که به وسیله ذات اقدس حق آفریده شده و این را انسان کامل میداند نه عنکبوتی که مشغول کارهای بیهوده است: {Sآدمی داند که خانه حادث است#عنکبوتی نه که در وی عابث است# پشه کی داند که این باغ از کی است؟#کو بهاران زاد و مرگش در دی است# کرم کاندر چوب زاید سستحال#کی بداند چوب را وقت نهال؟S} (همان:2320-2322) در این جهان،ساکنان آن از هم متفرق هستند؛ولی در آن جهان ثابت و پایدارند: {Sاین جهان و ساکنانش منتشر#وان جهان و سالکانش مستمرS} (همان:31/3) این جهان و عاشقانش از هم پراکندهاند؛ولی اهل الله باهم وحدت دارند: {Sاین جهان و عاشقانش منقطع#اهل آن عالم مخلد،مجتمعS} (همان:32) در دل بستن به این دنیا و متعلقات آن هیچ فتح و گشایشی نیست و باید دل در صحرای دل بست: {Sگام در صحرای دل باید نهاد#زان که در صحرای گل نبود گشاد# ایمن آباد است دل،ای دوستان#چشمهها و گلستان در گلستانS} (همان:514-515) پیامبر،صلی الله و علیه و آله و سلم،در مورد این جهان،که مبتی بر صورت و ظواهر است،فرمود:«الدنیا کحلم النائم»:این دنیا رویای کسی است که به خواب رفته باشد: {Sاین جهان را که به صورت قائم است#گفت پیغمبر که حلم نائم استS} (همان:1733) در این دنیا شر مطلق وجود ندارد: {Sپس بد مطلق نباشد در جهان#بد به نسبت باشد،این را هم بدانS} (همان:65/4) هر پدیدهای که در این دنیا به یک اعتبار خیر است و به اعتبار دیگر شر محسوب میشود."