چکیده:
شناسائی بسترها و عوامل همگرایی و چالش های پیش روی آن یکی از ضرورت های مهم امر سیاستگذاری درباره همبمستگی ملی در هر کشوری است. در این خصوص با توجه به این که ایران به عنوان کشوری که دارای تنوع ناحیه ای و فرهنگی در درون خود می باشد و این امر هر از چندگاهی به عنوان ابزار ژئوپلیتیک در دست بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای درآمده و برخی از نخبگان نیز در عرصه های مختلف رقابت به ویژه رقابت های سیاسی از آن سود می جویند. از جمله مناطق مهم ایران که تحت تاثیر تحولات تاریخی، دارای برخی تفاوت های فرهنگی در حوزه زبان با ملت ایران شده است، منطقه آذربایجان است. با توجه به وزن ژئوپلیتیک بالای آذربایجان در ایران همگرایی آن از اهمیت بالایی برخوردار است. با توجه به چنین امری است که این پژوهش با هدف بررسی عوامل همگرایی و واگرایی در آذربایجان آغاز شد. روش تحقیق در این مقاله از نوع پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ای است. برای این منظور پرسشنامه ای در میان افراد صاحب نظر درباره آذربایجان پخش شد. داده های مورد نظر با استفاده از آزمون ناپارامتری مورد ارزیابی قرار گرفت؛ نتایج آزمون گویای تایید فرضیات تحقیق بود. به عبارت دیگر نتایج نشان داد، همگرایی ملی در آذربایجان امری ذاتی و کهن بوده که ریشه در پیوندهای متعدد این منطقه در ابعاد مختلف مذهبی، تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و موارد دیگر با ایران دارد، اما واگریی امری عارضی است که در قالب نظریه های مدرن و حوزه ژئوپلیتیک اقوام قابل تحلیل است.
خلاصه ماشینی:
"بهعبارتدیگر نتایج نشان داد، همگرایی ملی در آذربایجان امری ذاتی و کهن بوده که ریشه در پیوندهای متعدد این منطقه در ابعاد مختلف مذهبی،تاریخی،فرهنگی،اجتماعی و موارد دیگر با ایران دارد، اما واگرایی امری عارضی است که در قالب نظریههای مدرن و حوزۀ ژئوپلیتیک اقوام قابل تحلیل است.
8-تعاملات اجتماعی و فرهنگی:این متغیر با 6 گویه مانند«امر تقلید و مرجعیت -افتخارآفرینی تیمهای ورزشی در سطوح ملی و بینالمللی-گسترش رفتوآمد آذریها به دیگر مناطق کشور-ازدواجهای بین قومی آذریها-مهاجرت به دیگر مناطق کشور -حضور آذریها در رقابتهای ملی مانند جشنوارههای علمی و فرهنگی»بررسی شد، مجموع معنیداری گویههای مربوطه عبارت است از: 100.
13-آموزش رسمی:این متغیر با 6 گویه مانند«تبادل دانشجو-گسترش زبان فارسی-انتقال ارزشها و هویت ملی-کمرنگ نمودن ارزشهای قومی-انتقال ارزشهای مذهبی-تولید نخبگان و افراد ایرانگرا»بررسی شد،مجموع معنیداری گویههای مربوطه عبارت است از: 700.
-15-حفظ شأن و حرمت قومی:این متغیر با 5 گویه مانند«بهکارگیری زبان آذری در صدا و سیما،بهکارگیری زبان آذری در حوزۀ نشر(محلی)-برخورد احترامآمیز مسئولان و فرهیختگان کشور با زبان آذری-تکریم اهل فرهنگ و نخبگان آذری در سطوح مختلف منطقهای و ملی-وجود آزادی در بهکارگیری زبان آذری در حوزۀ موسیقی»بررسی شد،مجموع معنیداری گویههای مربوطه عبارت است از: -eulav-p 008.
- ترویج افکاری مرتبط با تعلق تباری آذریها به ترکان اغوز-تلاش برای ترویج آداب و رسوم،آیینها،پوشاک متمایز از دیگر مناطق ایران-جعل تاریخ مبتنی بر سرنوشت تاریخی جداگانۀ منطقۀ آذربایجان از ایران»مورد بررسی قرار گرفت که مجموع معنیداری گویههای مربوطه عبارت است از 000.
برای نمونه متغیرهایی مانند«شایعهپردازی مبنی بر حمایت ایران از ارمنستان در جنگ با جمهوری آذربایجان-افزایش تحصیلات عالی و بالا رفتن توقعات و انتظارات-برخی آزادیهای اجتماعی در دو کشور همسایه»مورد بررسی قرار گرفت که مجموع معنیداری گویههای مربوطه عبارت است از 000."