چکیده:
توسعه وگسترش شهرنشینی و به دنبال آن، افزایش تقاضای سفر در سالهای اخیر شهرها را بامشکلاتی نظیر: ترافیک، نبود پارکینگهای مناسب وکافی، مسایل زیست - محیطی و غیره مواجه ساخته است. در عین حال، حمل و نقل عمومی، به ویژه اتوبوسرانی در توسعه کارکردهای شهری از اهمیت خاصی برخوردار است؛ بنابراین پرداختن به ابعاد مختلف این سامانه برای افزایش کارآیی آن گامی در جهت حل مشکلات مذکور خواهد بود. بر اساس یافتههای این پژوهش، در شهر زاهدان روزانه حدود 684000 سفر- نفر، درون شهری انجام می گیرد. سهم اتوبوسرانی از این تعداد 120000 سفر- نفر؛ یعنی 5/17درصد از کل سفرهای روزانه شهری است که عملا 5/8 درصد از میانگین کشوری آن کمتر است. در واقع، بر اساس استاندارهای جهانی، این سامانه از نظر کمی با کمبود 126دستگاه اتوبوس مواجه است. این درحالی است که از ظرفیت اتوبوسهای موجود نیز به درستی استفاده نمی شود. نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر آن است که از جمله دلایل عدم موفقیت و کارایی متناسب سامانه اتوبوسرانی زاهدان، نبود نیروی عملیاتی لازم (راننده و تعمیرکار) و کمبود پارک سوارها و امکانات لازم در ایستگاههای اتوبوس در شبکه خطوط نیز با مسائلی مانند، توزیع نامتناسب در سطح شهر، تراکم در نقاط تجاری و عدم انطباق در خطوط رفت و برگشتی مواجه است. رهیافت اصلی این پژوهش آن است که به منظور بهینهسازی و ارتقای کیفیت سیستم اتوبوسرانی درشهر زاهدان ،باید برای جبران کمبودهای موجود در زمینه تعداد ناوگان، نیروهای عملیاتی، تجهیزات و تسهیلات موجود،فورا اقدام گردد. در عین حال، اصلاح شبکه خطوط موجود برای کاهش ترافیک از یک سو و تحت پوشش قرار گرفتن نقاط کور حمل و نقلی شهر و نهایتا افزایش سرعت سفراز سوی دیگر ضروری است.
خلاصه ماشینی:
"جدول شماره 5: تعداد خطوط اتوبوسرانی شهر زاهدان و ویژگیهای آنها در سال 1388 ردیف شماره خطوط اتوبوسرانی مبدأ – مقصد تعداد ایستگاههای رفت تعداد ایستگاههای برگشت طول مسیر رفت (متر) طول مسیر برگشت (متر) مجموع زمان سیکل (دقیقه) متوسط فاصله ایستگاهها (متر) سرعت سفر (کیلومتر /ساعت) تعداد اتوبوس فعال در هر شیفت تعداد مسافر جابهجا شده در روز (نفر) ملکی خصوصی 1 11 کارگر- مجدیه 11 11 4900 5600 32 477 6/19 1 2 1050 2 12 کارگر- همت آباد 12 12 2500 2500 30 208 10 2 - 700 3 14 کارگر- 20متری کوی قدس 11 14 6400 6800 50 528 8/15 - 5 1750 4 15 کارگر- جام جم«مرادقلی» 20 15 6900 5300 45 348 6/17 - 6 2100 5 16 کارگر- میدان خاتم 16 16 7300 6300 80 425 12 4 10 7700 6 17 کارگر- زیباشهر 20 19 8800 7200 65 410 7/14 - 3 1050 7 18 کارگر- زیباشهرشرقی 26 19 11200 7900 85 424 4/13 - 3 1050 8 19 کارگر-بیمارستان امام علی "دانشگاه" 20 19 10600 8600 82 492 14 14 2 9600 9 21 کارگر-میدان تامین اجتماعی«مزاری» 26 22 8900 11400 84 422 5/14 - 12 6600 10 22 کارگر-پیامنور«کارگران» 28 28 12100 10200 70 398 1/19 6 - 2000 11 23 کارگر-آزادگان«سپاه» 16 20 6400 7800 51 394 7/16 2 2 1400 12 24 کارگر-میدان امام «سیستان» 12 18 4900 5600 50 350 6/12 - 8 4000 13 25 کارگر-میدان مشاهیر «خیام» 24 19 10200 11800 60 511 22 4 1 1750 14 31 بزرگمهر 1- مناطق 4و5 21 24 8400 10300 45 415 9/24 - 3 1050 15 51 میدان امام علی- فرودگاه 8 8 4700 4900 20 600 8/28 2 - 3500 16 101 بزرگمهر 1 23 23 9800 9700 55 423 2/21 - 3 2800 17 102 پارک سوار انقلاب 19 23 8700 9400 60 430 1/18 10 - 2250 18 103 میدان امام رجایی 22 22 9500 9600 63 434 1/18 - 8 2800 19 104 انقلاب-کریم آباد 22 21 8800 8500 65 402 9/15 - 5 2250 جمع 357 353 15100 14940 1092 8091 329 45 73 52100 میانگین 7/18 5/18 - - 57 425 3/17 2747 مأخذ: سازمان اتوبوسرانی زاهدان، 1388 تحلیل یافتههای میدانی درباره میزان و چگونگی استفاده از اتوبوس، میزان رضایتمندی از خدمات ارائه شده توسط سازمان و همچنین، اعلام نظر درباره مشکلات و ارائه پیشنهادها توسط شهروندان برای بهبود عملکرد سیستم اتوبوسرانی پرسشنامهای تهیه گردیدکه بین 120 نفر از مردم به عنوان نمونه که به روش تصادفی (احتمالی ساده) انتخاب شدند، توزیع و سپس پاسخ آنها جمع آوری و یافتههای به دست آمده تحلیل گردید."