چکیده:
تجربه نشان داده است که غفلت از برنامه درسی و نحوه طراحی آن به معنای عدم توجه جدی به محتوا، اهداف یادگیری، اهداف رفتاری، نحوه آموزش و شیوه ارزشیابی برنامه زبان آموزی است. هدف این مقاله توجه دادن متخصصان زبان فارسی به اهمیت برنامه درسی در چشم انداز آموزش زبان فارسی به غیر ایرانیان است. از مهم ترین ویژگی های یک کتاب مناسب آموزش زبان داشتن نظریه زبانی و نظریه یادگیری و توجه به تفاوت های زبان آموزان و اهداف و نیازهای آنهاست. سوال مقاله حاضر این است که فرآیند تدوین کتاب های آموزش زبان فارسی به غیرایرانیان، تا چه حد از اسلوب علمی طراحی برنامه درسی تبعیت می کند. برای این منظور در بخش مبانی نظری، تفاوت بین روش تدریس و طراحی برنامه درسی نشان داده شده و روش های تدریس و برنامه های درسی بر پایه نظریه های زبانی توصیف شده است. سپس سیر تکوین برنامه های درسی و جهت گیری های غالب در این زمینه و در نهایت نحوه بازنمایی این سیر تکوینی در کتاب های آموزش زبان فارسی به غیرایرانیان مورد بحث قرار گرفته است. در بخش پایانی مقاله نیز ضمن برشمردن عوامل موثر در طراحی برنامه درسی مناسب چند پیشنهاد کاربردی برای بسامان کردن فرآیند تدوین منابع آموزش زبان فارسی به غیر ایرانیان ارائه شده است.
خلاصه ماشینی:
"برنامه درسی ترکیبی بر برخی از عناصر خاص نظام زبانی مثل ساخت های دستوری و نقش های زبانی تأکید دارد که به صورت پشت سر هم در یک توالی خطی قرار می گیرند و زبان آموز در کاربرد واقعی ، باید این عناصر (= اجزاء) را با هم ترکیب کند (رابینسون ، ٢٠٠٩).
٢) رابطة بین نقش ها و صورت های زبانی یک به یک نیست و یک نقش ممکن است به چندین صورت قابل بیان باشد (وایت ،١٩٨٨) لذا در اینجا نیز نقش معیارهای صوری در تنظیم محتوای آموزش بسیار مهم است و این امر، منجر به ترکیبی شدن برنامه درسی مفهومی نقشی می شود (رابینسون ،٢٠٠٩).
نمونة اعلای برنامه های درسی معنا/ نقش گرا برنامة درسی تکلیف مدار است ٣ یلدن (١٩٨٣) نیز بر اساس معیار دوگانة صورت / نقش برنامه های درسی را در چهار گروه دوتایی قرار داده که عبارتند از ١) ترکیبی – تحلیلی (synthetic- analytic)، ٢) صوری - نقشی (formal-functional)، ٣) ساخت گرا– بافت گرا (structural-contextual) و ٤) دستوری - ارتباطی (grammatical-communicative).
حال سؤال این است که آیا کتاب یا منبع آموزشی ای که بدون توجه به عوامل فوق تدوین شده باشد، می تواند ما را به اهداف بلندمان در گسترش زبان و ادبیات فارسی برساند؟ به عنوان حسن ختام این مقاله ، نکاتی را برای به سامان یافتن و در نتیجه اثربخشی برنامه های آموزش زبان فارسی پیشنهاد می کنیم : ١) باید تلاش شود برنامة آموزش زبان فارسی به غیرایرانیان ، توسط یک متولی واحد مدیریت گردد.
Lambert & E Shohamy (eds."