چکیده:
این مقاله پس از اشاره ای کوتاه به تاثیرات فلسـفه در شـکل گیری نظریـه تکامـل داروین ، به ارتباط فیلسـوفان زیست شناسـی و زیست شناسـان تکامـل گرا در عصـر حاضر می پردازد. نقش فیلسـوف علـم در مـتن جریانـات علـم ، و بنـابراین ، نقـش فیلسوف زیست شناسی در برنامه پژوهشی تکامل بیش از ایضاح مفاهیم و تعـاریف ، و پــرده برداشــتن از پیش فرض هــای پنهــان اســت و شــامل معرفــی هم ارزهــای روش شـناختی نظریـه های متـافیزیکی بـه دانشـمندان و بـه عبـارت دیگـر، ارائـه آموزه هایی روش شناختی بر اساس پیش فرض های متافیزیکی نیز هست . فیلسوفان زیست شناسی همچنین می توانند از رهگذر پیشنهاد مسایل ، در جریان نقادی روشی (و نه محتوایی ) به دانشمندان کمک کنند.
خلاصه ماشینی:
فصلنامۀ علمی - پژوهشی دانشگاه قم ، سال سیزدهم ، شماره سوم Philosophical‐Theological Research Vol. 13, No. 3 نقش فلسفۀ علم در برنامۀ پژوهشی تکامل ١ هادی صمدی چکیده این مقاله پس از اشاره ای کوتاه به تأثیرات فلسـفه در شـکل گیری نظریـۀ تکامـل داروین ، به ارتباط فیلسـوفان زیست شناسـی و زیست شناسـان تکامـل گرا در عصـر حاضر می پردازد.
١. مقدمه برخی از پرسش هایی که فیلسوفان علم با آنها روبه رو بوده اند عبارت است از: اینکه آیا فلسفۀ علم کاربرد عملی نیز دارد؟ آیا فلسفۀ علم در متن نظریه پردازی های علمی توسط دانشـمندان نقشـی داشته است ؟ با نگاهی اجمالی به نظریۀ تکامل ، سیر شکل گیری ، و سپس منازعات بر سر علمـی بودن یا نبودن آن می توان به این پرسش ها پاسخ مثبت داد.
ارنسـت مـایر٢ معتقـد اسـت بسـیاری از ایـن افـراد حتـی بـه عنـوان فیلســوف علــم کمتــرین اطلاعــی از زیست شناســی و نظریــۀ تکامــل نداشــتند و اصــلا زیست شناسی شاخه ای نبود که توجـه آنهـا را جلـب کنـد زیـرا زیست شناسـی بـا روش شناسـی پوزیتیویسـت های منطقـی جـور در نمی آمـد.
امـا کـاهش ســهم فلســفه در مباحــث نظــری موجــود در برنامــه های پژوهشــی زیست شناســی بــه ابهـام زدایی از واژگـان ، خـود بـه ابهـام افزایی می انجامـد تـا جـایی کـه زیست شناسـانی ماننـد رابرت تریـورس نـه تنهـا نقـش مثبتـی بـرای فلسـفۀ علـم در زیست شناسـی قائـل نمی شـوند بلکــه حتــی تــا جــایی پــیش می رونــد کــه نقــش ابهــام افزایی بــرای آن قائــل هســتند.
---------- , 1988, Toward a New Philosophy of Science: Observations of an Evolutionist, Harvard University Press.
----------, 1963, "Conjectures and Refutations: the Growth of Scientific Knowledge", in: The Philosophy of Karl Popper, Routledge & Kegan Paul.