خلاصة:
پدیده ی گردوغبار یکی از زیانبار ترین بلایای طبیعی مناطق خشک و نیمه خشک جهان است که مشکلات محیطی عدیده ای را در این نواحی به وجود می اورد. استان لرستان به دلیل همجوار بودن با پهنه های وسیع بیابانی به طور مکرر در معرض گرد و غبارهای شدید قرار می گیرد. هدف از این پژوهش تحلیل شرایط موثردر ایجاد پدیده گردوغبار از نظر سینوپتیکی می باشد . به همین خاطر داده های مربوط به گرد و غبار از شش ایستگاه سینوپتیک استان (الیگودرز، بروجرد، پلدختر، خرم اباد، کوهدشت، نوراباد) جمع اوری شده و30 موج گرد و غباری شاخص که دید افقی را به شدت کاهش داده بودند استخراج شد. سپس در تحلیل همدیدی از بین سامانه هایی گرد و غباری شدید، دو سامانه انتخاب شده، و از نظر فشار ، ناپایداری، دما ، رطوبت و جهت باد در سطوح مختلف جو، و همچنین تصاویر ماهواره ای سامانه ها مورد تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد فرود تراز میانی جو (سطح 500 هکتوپاسکالی) ، سیستم های فشار سطح زمین که مهمترین ان ، کم فشار منطقه ی خلیج فارس می باشد، وجریانی که بخاطر اختلاف دما از شرق ترکیه و شمال غرب عراق با جهت شمال غربی –جنوب شرقی به سمت خلیج فارس می وزد عامل اصلی ایجاد گرد و غبار و انتقال ان به منطقه ی مورد مطالعه می باشد . منابع عمده گرد و غبارهای وارده به لرستان شامل بیابانهای شمال عربستان ، جنوب عراق ، جنوب شرق سوریه وتا حدودی شمال صحرای افریقا می باشند .
ملخص الجهاز:
نتایج نشان داد فرود تراز میانی جو (سطح ٥٠٠ هکتوپاسکالی ) ، سیستم های فشار سطح زمین که مهمترین ان ، کم فشار منطقه ی خلیج فارس می باشد، وجریانی که بخاطر اختلاف دما از شرق ترکیه و شمال غرب عراق با جهت شمال غربی –جنوب شرقی به سمت خلیج فارس می وزد عامل اصلی ایجاد گرد و غبار و انتقال ان به منطقه ی مورد مطالعه می باشد .
در خوزستان هم که مدام مورد هجوم توفانهای گرد و غباری قرار می گیرد، طاووسی و همکاران (١٣٨٧:ص ٩)، در تحلیل همدیدی سامانه های گردوغباری استان در فاصله زمانی ١٩٩٦ تا ٢٠٠٥ دریافتند که هنگامی که یک فرود نسبتا"عمیق در تراز میانی جو بر روی یکی از مناطق بیابانی همجوار استان خوزستان مستقر می گردد و در سطح زمین هم مرکز کم فشاری با فشار مرکزی کمتر از (١٠٠٤) هکتو پاسکال در منطقه مذکور هماهنگ و همراه با محور فرود در تراز میانی واقع شود منجربه وقوع پدیده ی گردوغبار در این استان می شود.
همان طوری که در روز قبل از شروع پدیده ی گرد و غبار در شکل شماره ی (١٣) مشخص است ، با توجه به تاثیر سیستم پرفشار جنب حاره ای آزور در این فصل از سال بر روی کشور ایران و بیابانهای همجوار غربی ان ، منطقه ی مورد مطالعه به تبعیت از عرض جغرافیایی نسبتا" پایین نیز به شدت تحت تاثیر این پرفشار قرار می گیرد .
گردش هوا درون این سامانه ی چرخندی در جهت خلاف عقربه های ساعت باعث مکش هوای بیابانهای عراق و شمال عربستان به سمت خلیج فارس و غرب ایران گردیده و شرایط را برای ایجاد پدیده ی گرد و غبار در منطقه ی مورد مطالعه فراهم می نماید .