تحلیلی بر کارکرد و ماهیت نماد کالاها (توکن) و پیکرک های گلی در دوره مس وسنگی تپه قشلاق تالوار، کردستان مقالة

پژوهش های باستان شناسی ایران پاییز و زمستان 1393 - شماره 7 التصنيف: العلمية - البحثية/ISC (‎20 صفحة - من 27 إلی 46 )

الکلمات المفتاحية: باستان شناسی کردستان پیکرک های گلی نمادکالا دوره مس وسنگ تپه قشلاق تالوار هــا بــر هـا کــه بــه بــا

خلاصة:

کاوش نجات بخشی در تپه "قشلاق چل‌امیران" منجر به شناسایی محوطه‌ای از دوران مس‌وسنگ در منطقه مرتفع حدفاصل، بین شرق زاگرس‌مرکزی و حوضه جنوبی دریاچه ارومیه گردید؛ در حالی‌که قبلا ارتباط فرهنگی ساکنان این دو منطقه در مطالعات باستان‌شناسی مطرح شده بود، اما هنوز از وجود مکان‌های واسطه‌ای در این میان اطلاعاتی در دست نبود. تپه قشلاق محوطه‌ای است، واقع در مرکز دره‌ای به همین نام که به‌صورت یک کریدور طبیعی این دو منطقه را به‌هم نزدیک می‌کند و داده‌های باستان‌شناسی آن برهم‌کنش فرهنگی دوره مس‌وسنگ دو منطقه دیده می‌شود. در این محوطه که طی کاوش‌های باستان‌شناسی بیش از 12 متر نهشت از فازهای مختلف دوره مس‌وسنگ شناسایی شد که شامل پنج دوره فرهنگی است که با شاخصه‌های فرهنگ دالما در تحتانی‌ترین نهشت و آثار نوع گودین VI/VII در فوقانی‌ترین نهشت تا اواخر دوره مس‌وسنگ جدید در منطقه زاگرس‌مرکزی یک تداوم بدون وقفه حداقل دو هزارساله را نشان می‌دهند. در تمام دوره مس‌وسنگ تعداد زیادی نماد کالاها در فرم‌های کروی، مخروطی، دیسکی، بیضوی، هذلولی و فرم‌های خاص هندسی دیگر به‌دست آمد؛ در حالی‌که عمدتا به‌دلیل حرارت ناشی از سوخته شدن در میان زباله‌ها به حالت سفال کم‌پخت تغییر یافته‌اند و شاید این امر در باقی ماندن طولانی مدت آن‌ها هم بی‌تاثیر نبوده است. دیگر داده‌های باستان‌شناسی مکشوفه نشان‌دهنده اتکاء اقتصاد معیشتی ساکنان بر دام‌داری و شکار گونه‌های وحشی و صیادی آبزیان بیش از کشاورزی استوار بوده است. از دلایل این وضعیت شرایط خاص زیست‌بوم منطقه با اقلیم نسبتا سرد و خشک استپی و هم‌چنین کم‌بارور بودن خاک قابل تفسیر است؛ در حالی‌که برخی از مایحتاج ساکنان از جمله غلات از طریق مبادلات از مناطق پیرامونی به زیستگاه وارد می‌شده است، چرا که حجم فراوان نماد کالاها که اشیایی در ارتباط با ثبت و ضبط و مبادله هستند، این فرضیه را تقویت می‌کند.

ملخص الجهاز:

يکــي از مهم تريــن دســتاوردهاي کاوش در ايــن محوطــه شناســايي تعــدادي زيــادي از اشــياء گلــي، شــامل نمــاد کالاهــا و پيکرکهــاي گلـي حيوانـي اسـت کـه وجـود اين گونـه اشـياء، نشـان دهنده سيسـتم اقتصـادي متمرکـز و احتمــالا مرتبــط بــا ديگــر مناطــق شــناخته شــده در حوضــه شــمال غرب و بين النهريــن اســت کــه خــود بخشــي از جريــان فرهنگــي آغــاز خــط و نوشــتار در خاورميانــه محســوب ميشـود؛ لـذا هـدف از انتشـار ايـن مقالـه علاوه بـر تحليـل کارکـرد اقتصـادي سـاکنان در دوره مس وســنگ معرفــي داده هــاي نويافتــه درايــن زمينــه بــه ديگــر پژوهش گــران بــراي مطالعــات دوره مس وســنگي در دره هــاي مرتفــع شمال شــرقي زاگــرس و مطالعــه رابطــه آن هـا بـا ديگـر محوطه هـاي هم زمـان در فـلات مرکـزي و جنـوب درياچـه اروميـه خواهـد بـود. ميباشــد، امــا در مجمــوع ايــن طبقه بنــدي بــا طبقه بنــدي ارائــه شــده بــراي نمونه هــاي نوع تعداد جنس لوکوس يافــت شــده در تپــه زاغــه تقريبــا مطابقــت و هم خوانــي دارد، امــا از ســوي ديگــر وجــود دکمه اي ١٤ سنگي ٣٠٣-٣٠٤ حداقـل بخشـي از يـک قطعـه نمـادکالاي هلالـي شکسـته کـه علايمـي بـر روي آن نقـر کروي ١٢ گلي ٣٠٣-٣٠٤ شـده اسـت ، ممکـن آشـنايي سـاکنان بـا نمادکالاهـاي پيچيـده را نشـان دهـد؛ چـرا کـه در کروي ٧ گلي ٣٠٣-٣٠٤ ايـن محوطـه حداقـل يـک گونـه سـفال شـاخص عبيـدي شناسـايي شـده اسـت (تصويـر ديسکي ٣ گلي ٣٠٣ بيضوي ٣ گلي ٣٠٣ ٦) کــه نظــر بــه کيفيــت متفــاوت آن از لحــاظ رنــگ و ســاخت نميتوانــد از ســفال هاي شاخي ١١ گلي ٣٠٧ توليـدي ايـن مـکان باشـد، لـذا فـرض ارتبـاط اقتصـادي بـا سـاکنان دوره عبيـد II و III را مخروطي دو سويه ١ گلي ٣٠٧ نبايـد از نظـر دور داشـت ، جايي کـه احتمـالا رونـد اسـتفاده از نمادکالاهـاي پيچيـده شـروع مخروطي ١ گلي ٣٠٣ شـده بـود.

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول