خلاصة:
خطبه جهاد از مشهورترین خطبه های حضرت علی(ع) است که مضمونش بر محور جهاد دور می زند. گفتمان خطبه، اهمیت جهاد و آثار مهم آن، و نیز پیامدهای ترک جهاد را برای امت ها، تبیین می کند. در بخش های دیگر این خطبه، ملامت بر کوفیان و حادثه دردناک حمله «سفیان غامدی» به شهر مرزی انبار و شهادت «حسان بن حسان»، نماینده شجاع و باوفای امام، و آمادگی کامل حضرت برای جهاد به همراه سابقه جهادی خویش در غزوات صدر اسلام، بیان شده و در مجموع، روح حماسی فوق العاده بر فضای خطبه، هر شنونده ای را تحت تاثیر قرار می دهد. در شیوه گفتار این خطبه، پیوندی تنگاتنگ میان آنچه در الفاظ و عبارات و معانی آنها جاری است، با روان و تجربه گوینده خطبه برقرار است. سیاق کلی خطبه، توبیخ و ملامت کوفیان است، به طوری که شدت توبیخ، واژه به واژه و عبارت به عبارت زیادتر می شود. استفاده از تشبیه و استعاره و کنایه و سایر فنون ادبی معانی و بیان، و آهنگ درونی مانند سجع و جناس و موازنه، با مطابقت حال و مقتضا، به زیبایی های خطبه افزوده؛ امری که در مقاله حاضر بررسی شده است.
The “Jihad” is one of Imam Ali’s most famous sermons. In its first part، the importance of jihad and its significant effects have been described in a very eloquent style، and the results of leaving it have been also explained for nations. In sermon’s second part، Imam Ali (peace be upon him) harshly blames the people of Kufa، and then gives notice of traumatic event of Sofian Ghamedi’s attack to the border city of Anbar، the martyrdom of Hessan bin Hessan، his brave and loyal representative، his full readiness for presence in war، and a background of his combat experiences in early Islam in a way that the extraordinary epic spirit of the sermon affects every listener or reader. A very close relation can be distinguished between what occurs in the words، phrases and meanings with the mind and experience of sermon announcer in speech manner of the sermon. The overall context of the sermon is about Kufi’s reproach in a way that the reproaches get more intensified word by word. The use of simile، metaphor، irony، and other literary techniques of meaning and expression; and of course the use of rhyme، pun and inner balance of the text are the things increase the beauty of the sermon، something which would be discussed in this study.
ملخص الجهاز:
در بخش های دیگر این خطبه ، ملامت بر کوفیان و حادثۀ دردناک حملۀ «سفیان غامدی» به شهر مرزی انبار و شهادت «حسان بن حسان »، نمایندٔە شجاع و باوفای امام ، و آمادگی کامل حضرت برای جهاد به همـراه سابقۀ جهادی خویش در غزوات صدر اسلام ، بیان شده و در مجموع ، روح حماسی فوق العـادٔە بـر فضـای خطبه ، هر شنونده ای را تحت تأثیر قرار میدهد.
اسمیه بودن جمله ، خود دال بر ثبوت و استمرار همیشـگی آن است و تأکید با «إن » با توجه به سیاق کلی خطبه که تـوبیخ و ملامـت مخاطبـان بـه سبب ترک جهاد است ، نشان از این واقعیت دارد که مخاطبان چنین اعتقادی نداشتند و به (ع ) انکار سخنان حضرت مبادرت می ورزیدند و یا عملشان مخالف دسـتورات امـام علـی در مبارزه با دشـمنان بـوده اسـت .
به همین سبب ، این جمله بـا فعل ماضی ذکر شده و فعلیه بودن جمله و ثبوتیه نبودنش ، این ادعا را اثبات می کند که ایـن فرصت به دست آمده همیشگی نیست ؛ اما نفس جهاد در راه حـق ، ثبـوت و پایـداری اسـت و پوشش آن همیشه منتظر اولیای خاص الهی است ، هر چند آنان بـه علـت تمـایلات خـاص بشری ، گاه و بیگاه از این مسیر منحرف می شوند.
(213/3 :1414 از این رو کاربرد این واژه برای مخاطSباAGن RMفرOاOرNی از جهاد مقدس به معنای زوال قـدرت و بر باد رفتن آبروی مردانگی است و همان طور که شتر نر بدون قدرت و اسـتحکام معنـا ندارد، این «نامردان » نیز گویی غیرت مردانگی خود را از دست داده اند و به همین سبب ، در اواخر خطبه با عبارت «یا أشباه الرجال و لا الرجال » مخاطب قرار گرفتند.