خلاصة:
معنیشناسی ساختگرای واژگانی یکی از شاخههای معناشناسی است که ایزوتسو رویکرد درزمانی آن را در حوزه قرآنی بر پایه معنیشناسی قومی لئو وایزگربر ارائه کرد. این روش که برگرفته از فرضیه ساپیر- ورف است، به بررسی روابط متقابل میان الگوهای زبانی و الگوهای فرهنگی میپردازد. معنیشناسی قرآنی ایزوتسو فوائد و نتایج فراوانی در حوزه مطالعات قرآنی از خود بر جای گذاشت و سبب ورود معنیشناسی به حوزه قرآنی شد اما در کنار نقاط قوت این روش باید از نقاط ضعف آن نیز سخن گفت. روش معنیشناسی قومی ایزوتسو بدلیل ابتنای بر شکل افراطی فرضیه نسبیت زبانی یا فرضیه ساپیر-ورف با نقدهای جدی روبروست. از جمله میتوان به رویکرد افراطی به نقش زبان در تفکر و تحلیل مباحث زبانی از زاویه جهانبینی قومی اشاره کرد. همچنین روش معنیشناسی قرآنی ایزوتسو در پارهای از مبانی از جمله تشکیل میدانهای معنایی نیازمند بررسیهای علمی بیشتری است. این مقاله در صدد بررسی روش معنیشناسی ایزوتسو و نقد مبانی وی در این حوزه است که زمینه ساز بهرهگیری مناسبتر از معنیشناسی را فراهم خواهد ساخت.
ملخص الجهاز:
زبانشناسی قومی توسط ادوارد ساپیر 3 زبانشناس و مردمشناس آمریکایی مطرح شد و توسط شاگردش بنیامین ورف توسعه یافت و با عنوان فرضیه ساپیر-ورف یا فرضیه نسبیت زبانی مطرح شد(Crystal, 1992, 342؛ یول، 1378: ص389) ایزوتسو با بهرهگیری از آراء وایسگربر و فرضیه ساپیر-ورف، روش معناشناختی در بررسی مفاهیم و واژگان قرآنی ارائه کرد.
بر همین اساس ایزوتسو معناشناسی را اینچنین تعریف میکند: «علم تحقیق در ماهیت و ساخت جهانبینی یک ملت در فلان دورهی خاص از - Leo weisgerber - Ethno linguistics - Edward sapir تاریخ خواهد بود که به وسیله تحلیل روششناسی مفاهیم و تصورات فرهنگی عمدهای که آن ملت برای خود فراهم آورده و در کلمات کلیدی زبان آن ملت حالت تبلور پیدا کرده بوده است، صورت میگیرد.
(صفوی، 1379: ص87-88) شکل ضعیف فرضیه ساپیر-ورف در مطالعات بین فرهنگی ادراک رنگها نیز بررسی شد که در نهایت به این نتیجه منجر شد که علی رغم وجود چند واژه برای رنگها در برخی زبانها، مقولههای جهان - Primates شمولی برای رنگها وجود دارد که تحت تأثیر زبان قرار نمیگیرند.
ایزوتسو، رابطه حداکثری بین زبان و فرهنگ برقرار میکند، و شکلگیری مفاهیم زبانی را تحت تأثیر شدید فرهنگ قومی میداند و بر همین اساس نیز، تحلیل و بررسی خود در حوزه قرآنی را استوار ساخته است.
(lyons, 1981, 250؛ گیررتس،1393: ص 20- 21 و 131) نظریه حوزه معنایی وایسگربر مبتنی بر رویکرد درزمانی و عمیق بین زبان و فرهنگ و تفکر است که ایزوتسو نیز با بهرهگیری از آن بهدنبال شکل دادن میدانهای معناشناختی بر پایه واژگان است.