خلاصة:
هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی آموزش تحلیل رفتار متقابل بر افزایش انعطاف پذیری شناختی و عملکرد خانواده در زنان دارای اختلافات زناشویی بود. روش این مطالعه ، آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری متشکل از همه زنان دارای اختلافات زناشویی مراجعه کننده به مراکز مشاورة شهرستان شهرکرد در نیمه اول سال ٩٣ بودند. از بین این افراد نمونه ای با حجم ٤٠ نفر با روش تصادفی ساده انتخاب شده ، به طور تصادفی در دو گروه ٢٠ نفری آزمایش و کنترل جایگزین شدند. آزمودنیهای گروه آزمایش مداخله هشت جلسه ای آموزش تحلیل رفتار متقابل را دریافت نمودند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه عملکرد خانواده (اپشتاین ، بالدوین و بیشاب ، ١٩٨٣) و پرسشنامه انعطاف پذیری شناختی (دنیس و وندروال ، ٢٠٠٩) استفاده شد. داده های به دست آمده با تحلیل کوواریانس تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که بین دوگروه آزمایش و کنترل در مرحله پس آزمون از نظر انعطاف پذیری شناختی و عملکردهای خانواده مانند حل مشکل ، نقش ها، همراهی عاطفی، آمیزش عاطفی، کنترل رفتار و کارایی کلی تفاوت معنیداری وجود دارد؛ اما از نظر ارتباط تفاوت معنیداری مشاهده نشد. باتوجه به اثربخشی آموزش تحلیل رفتار متقابل در افزایش عملکرد کلی خانواده و انعطاف پذیری شناختی، احتمالا استفاده از آن در کاهش میزان نارضایتی زناشویی موثر بوده ، تعمیم این آموزش به دیگر جنبه های زندگی میتواند در کاهش مشکلات زوجین و خانواده ها کاربرد پیشگیرانه داشته باشد.
ملخص الجهاز:
"سلطانی، شاره ، بحرینیان و فرمانی (١٣٩٢) در پژوهش خود نشان دادند که انعطاف پذیری شناختی با تاب آوری، سبک مقابله ای، راهبردهای حل مسئله ، جلب حمایت اجتماعی و ارزیابی شناختی همبستگی مثبت دارد؛ هم چنین جانکو، وتریچ و راپئه (٢٠١٤) در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که انعطاف پذیری شناختی کم تر، بر توانایی استفاده از بازسازی شناختی که یک راه کاهش پریشانی عاطفی است ، تأثیرات منفی میگذارد و انعطاف پذیری شناختی بیش تر به افراد اجازه میدهد بر روش های جایگزین تغییرات شناختی تمرکز بیش تری داشته باشند؛ از طرفی اکبری، خانجانی، پورشریفی، محمود علیلو و عظیمی (١٣٩١) در پژوهش خود نشان دادند آموزش تحلیل رفتار متقابل باعث افزایش توانمندی در مهارت های ارتباطی، حل مسأله و اصلاح عملکرد شناختی، رهایی از پیش نویس های ناکارآمد میشود؛ پس در نتیجه ، آموزش تحلیل رفتار متقابل با تأثیر بر مهارت های شناختی و حل مسأله میتواند در افزایش انعطاف پذیری شناختی مؤثر واقع شود.
نتایج نشان داد که آموزش تحلیل رفتار متقابل باعث ارتقای عملکرد خانواده و حیطه های آن (حل مشکل ، نقش ها، آمیزش عاطفی، همراهی عاطفی، کنترل رفتار و عملکرد کلی) و افزایش انعطاف پذیری شناختی زنان و حیطه های آن (ادراک گزینه های مختلف ، ادراک کنترل رفتار و ادراک توجیه رفتار) در گروه آزمایش در مقایسه با گروه کنترل شده است ؛ اما در بعد ارتباط تفاوت معنیداری بین گروه آزمایش و کنترل مشاهده نشد.
هم چنین یافته های به دست آمده دربارة افزایش عملکرد کلی با پژوهش ترکان و همکاران (١٣٨٥) که بیان کردند آموزش تحلیل رفتار متقابل باعث افزایش توانمندی زوج ها در مهارت های ارتباطی و ایجاد نیات و انگیزه های مثبت نسبت به یکدیگر، بهبود مهارت های حل مسأله و مهارتمندی هیجانی، اصلاح عملکردهای شناختی و افزایش خودافشاسازی و صمیمیت و در عین حال افزایش تفرد و تحقق خویشتن و کمک به افراد برای رسیدن به استقلال و خودپیروی و رها شدن از الگوهای مخرب برای برقراری ارتباط میشود، همسو است ."