خلاصة:
اقتصاد سایهای بهعنوان پدیدهای پیچیده و اثرگذار در تمامی اقتصادهای دنیا وجود داشته و ازاینرو حداقل طی دهه اخیر از ابعاد مختلف در کانون توجهات مجموعه قابلملاحظهای از اندیشمندان و محققان اقتصادی و کاربران آن در سایر علوم اجتماعی بوده است. هدف اصلی در این مطالعه عبارت است از بررسی و شناسایی نحوه ارتباط بین اقتصاد سایهای و رسمی و رابطه آن با جایگاه کشور در مسیر رشد و توسعه اقتصادی و بر پایه رویکردهای نظری موجود؛ برای تحقق هدف فوق، در طراحی فرضیهها و تصریح مدلهای تحقیق نوعی رابطه U معکوس که رابطه کوزنتسی نامگذاری گردیده در نظر گرفته شده است. برای بررسی و آزمون فرضیهها، مجموعهای از دادههای آماری ۵۰ کشور شامل دو بلوک ۲۵ کشوری از کشورهای با سطح توسعه بسیار بالا و کشورهای در حال توسعه ازجمله ایران، طی دوره سالهای 2007-1999 استفاده و متدولوژی اقتصادسنجی دادههای پنل بکار گرفتهشده و در قالب رهیافتهای مختلف تحت فروض متفاوت از نظر مسئله همزمانی مدلهای تصریحشده برآورد گردید. نتایج برآوردها و محاسبه مختصات نقاط برگشت منحنیها بر اساس آن، هر دو فرضیه مطرحشده در این مطالعه را تأیید میکند و به لحاظ آماری نشان میدهد که در تمامی سطوح معنیداری، وجود رابطه کوزنتسی بین اقتصاد سایهای و رشد اقتصادی غیرقابلانکار است ضمن اینکه نوع ارتباط (جانشینی یا مکملی) بین اندازه اقتصاد سایهای و رشد اقتصادی به موقعیت کشورها در مسیر توسعه بستگی دارد. مطالعه یافتههای بسیار مهم دیگری نیز بهویژه برای ایران (البته سایر کشورهای در حال توسعه بلوک دوم) دارد از جمله اینکه محاسبات مبتنی بر ضرایب برآوردی موقعیت ایران طی دوره مطالعه را در فاز صعودی منحنی U معکوس نشان میدهد و دیدگاه نئوکلاسیکی مبنی بر رابطه مکملی بین رشد اقتصادی و اندازه اقتصاد سایهای را در مورد ایران طی دوره مذکور تأیید میکند.
ملخص الجهاز:
"بهار ١٣٩٤ مراحل و متدولوژی اقتصادسنجی در این مطالعه نیز به شرح زیر خواهد بود: مجموعه برآوردهای مورد نیاز برای بررسی و آزمون فرضیه های یادشده و دستیابی به یافته های سودمند در رابطه با موضوع مطالعه در دو بخش و تحت دو فرض متفاوت اجرا می شوند: در گام نخست بر پایه متدولوژی و تکنیک های اقتصادسنجی داده های پنل و بدون اعتنا به امکان یا فرض وجود مسئله همزمانی و درون زایی بین اقتصاد سایه ای و رسمی، مدل مورد نظر در قالب رهیافت های اثرات مشترک، اثرات ثابت و اثرات تصادفی و با در نظر گرفتن مجموعه ملاحظه های تکنیکی تضمین کننده صحت تخمین و معتبر بودن نتایج برآورد می شود.
بهار ١٣٩٤ جدول شماره (٦): نتایج برآورد معادله سایه ای با رهیافت اثرات ثابت (تحت فرض وجود همزمانی یا درون زایی متغیرهای SHEو PGDP) نوع کشورهاآماره t- متغیر مستقل کشورهای بلوک اول کشورهای بلوک دوم C (t-Statistic) 10,2891 (29,7141) 10,7558 (5,9764) PGDP (t-Statistic) 0,0002 (13,0949) 0,0050 (11,7590) SPGDP (t-Statistic) -9,90*10-10 (-6,5153) -1,21*10-7 (-4,1785) TAXB (t-Statistic) 0,0275 (3,6731) 0,0469 (2,7229) REQU (t-Statistic) 0,059 (0,6972) -0,5146 (-2,7671) GOEF (t-Statistic) 0,5007 (6,6765) 1,1842 (5,1873) LMRE (t-Statistic) -0,0145 (-1,2122) 0,0356 (0,8425) UER (t-Statistic) -0,0580 (-6,6285) -0,0645 (-3,4492) Other Statistics Rˉ2= 0,99 ,D-W=2,25, F=14774,8 Rˉ2=0,99 ,D-W=2,29, F=10156,9 منبع : یافته های پژوهشگر جدول شماره (٦) به روشنی نشان می دهد مدل برآوردی در هر دو گروه از کشورها از نظر ویژگی های کلی تخمین کامل قابل اعتماد و به لحاظ کلی معنی دار بوده و اشکال تکنیکی خاصی در آن مشاهده نمی گردد."