خلاصة:
طی چند دهه اخیر همراه با موج جهانی ادبیـات پسـامدرن ، رمـان هـایی در عرصـه ادبیات داستانی ایران پدید آمده اند که مدعی رویکردی نـوین در نگـرش و نگـارش این نوع ادبی هستند که طبعا زبان و سبک را هم دربرمیگیرد. زبان ، برجسته تـرین عنصر سبکی در مطالعات ادبی است . از طرفی هر نوع تغییر در فرم و محتوای زبـان اثر ادبی، نشان دهندة دگرگونی در نگرش خالق اثر نسبت به جهان پیرامون خـویش و انسان است . بنابراین آنچه مهم مینماید، بررسی تاثیراتی است که فلسفه ادبیـات پسامدرن برای زبان رمان ایرانی ایجاد کرده است ؛ زیرا مقوله زبان ، عناصر و مفـاهیم وابسته به آن ، در فلسفه ادبیات پسامدرن جایگـاهی محـوری دارد، بـه نحـوی کـه ادبیات پسامدرن را بـا چگـونگی کاربسـت زبـان بـرای بـازآفرینی جهـان داسـتانی میشناسند. این مقاله ضمن تحلیل الگوهای زبانی در رمـان پسامدرنیسـتی ایـران ، چگونگی به کارگیری عناصر زبانی این رمان ها را با نگاهی انتقادی تبیین مـیکنـد. برای کشف تمهیدات زبانی سبک ساز در این مقاله ، عناصر زبانی این آثار بـا الهـام از رویکرد سبک شناسی لایه ای در سـه سـطح آوایـی، واژگـانی و نحـوی، شناسـایی و دسته بندی شدند و امکانات زبان متن در هر لایه توصیف و نشان داده شد و اینکـه هر یک از این خصوصیات زبانی در لایه مورد نظر، چه امکاناتی را در جهت بازتولید
In recent decades، along with the global wave of postmodern literature، we have been witnessed novels in Persian fiction which claim to have new attitudes and a new approach to writing in this genre which naturally includes language and style. Since language is the most important element of the style in literary studies، any change in the form and content of the language in a literary work would be a sign of alteration in the artist attitude towards his/her external and internal world. So، it seems significant to analyze the influences of the postmodern literature philosophy on the language of Persian novels، since language and its associated elements and concepts have a central status in postmodern literature known by its way of using language to recreate the fictional world. The present article will analyze the linguistic patterns of Persian postmodern novels، and with a critical approach، explain different ways in which linguistic elements have been used in these novels. In order to find the linguistic arrangements that create this style، the linguistic elements ،inspired by layered stylistics، will be determined and categorized at three levels: phonetic، lexical، and syntactic. Also، linguistic characteristics of the text and their roles in reproducing the postmodern attitude or moving away from it at these three levels are described and examined in the fictional world of these novels. Investigating the language in these works reveals no distinctive stylistic properties at phonetic level; and at the lexical level، words have both literary and conversational functions. They are also grammatically cohesive.
ملخص الجهاز:
در نتیجه این پرسش پیش میآید که مؤلفه های زبان در ادبیات پسامدرن که بـه دنبـال شکل گیری نوع جدیدی از رمان به نام «رمان پسامدرن » در فضای ادبیات داستانی معاصر ایران شکل گرفته است ، چگونه به کار گرفته شده اند؟ رویکرد ما در این بررسی بر اساس مدل سبک شناسی لایـه ای اسـت .
بـر اساس نگرش پسامدرن ، اصولی مانند علم ، عقلانیت و انسان که جامعۀ مـدرن ، حقیقـت ، حقانیت ، مشروعیت ، ارزش ها و نهادهای خود را بر آنها استوار کرده اسـت ، دچـار بحـران شده است ؛ زیرا از منظر فیلسوفان ضد مدرنی ماننـد نیچـه ، لیوتـار، فوکـو و دریـدا، ایـن ارکان جامعه و اندیشۀ جدید، فراروایت ها، بازیهای زبـانی و گفتمـان هـایی هسـتند کـه (6) رژیم حقیقت و نظام های دانش معناساز انسان جدید را پدید میآورند .
این علم در پی تحلیل متن با رویکرد زبانی است و اینکه چه شگردهای زبانی در سخن به کار گرفته شـده است ؟ جایگاه و نقش زبان چیست ؟ و نهایتا مسایل زبانی چه تأثیری در کلام مـیگذارنـد؟ کادن در فرهنگ اصطلاحات ادبی خود مینویسد تحلیل سبکی باید مواردی از ایـن دسـت را شامل شود: «بررسی گزینش نویسنده از لغات ، شکل کلام او، شگردهای شعری و بلاغـی او و نوع جمله ها و پاراگراف هـایش ؛ و در حقیقـت در برگیرنـده همـه جنبـه هـای زبـانی و شیوه های بیانیای است که نویسنده از آن بهره میگیرد» (کادن ، ١٣٧٤: ٦٦٣).