ملخص الجهاز:
"چهارم، با اینکه اساطیر فاقد اشارتهای تقویمی از تاریخ هستند، اما چنین سیری از آسمان به انسان سیری است که با پارهای اختلافات نه تنها در اساطیر ملتهایی با پیشینه تمدنی، بلکه در کیهانشناسی ادیان الهی نیز به آن پرداخته شده و البته خود موضوعی برای پژوهش جداگانه است.
به عنوان نمونه با آنکه از زمانی تقویمی پیروی نمیکنند در آنها زمانی آسمان، پدید میآید که انسانها دیری است بر خاک زندگی کردهاند و ستارگان هنگامی به جهان میآیند که درگیر روابطی میان خود یا جانوران روی زمین هستند؛ ازآنرو که بسیار تخیلی هستند، اما برای زمینیان بسیار قابل درک و عینی هستند.
گاه در ادبیات پهلوی تعابیری نیز دیده شده است که در آن، آسمان را همچون پرندهای فرض کرده اشت که تخم خود یعنی زمین را زیر بال گرفته و مینوی آسمان چون جنگجوی دلیری که زرهی پولادین دارد، گیتی را در برابر اهریمن نگاهبانی ______________________________ 1.
اما نفوذ تقدس هفت و تفوق آن به تقدس چهار و نیز فراگیرشدن نجوم بابلی، پایههای آسمان را به هفت رسانید که به ترتیب اینها بودند؛ نخست، ابر پایه؛ دوم، سپهر اختران؛ سوم، سپهر ستارگان نیامیزنده (این سپهر مانند یک ابر نارسانا در برابر امواج اهریمنی و نفوذ آن به روشنان مقاومت و مقابله میکرد)؛ چهارم، ماه پایه؛ پنجم، خورشید پایه؛ ششم، گاه امشاسپندان؛ هفتم، روشنی بیکران.
به هر روی آسمان که بعدها سپهر، فلک و چند نام دیگر نیز گرفت، در چهل و پنج روز نخست سال آفرینش، آفریده شد و در گاهنبار یا جشنهای ششگانه آفرینش، نخستین جشن به یادبود آفرینش او انجام گرفت مدیوزرم گاه (1) که بهار و فاصله میان 10 تا 15 اردیبهشتماه است، زمان ______________________________ 1."