خلاصة:
تا پیش از نیمه قرن نوزدهم میلادی/سیزدهم قمری، کشت تریاک در ایران رواج چندانی نداشت و تولید آن تنها با هدف مصرف داخلی صورت میگرفت. از نیمه دوم قرن نوزدهم/سیزدهم قمری، تحتتاثیر تحولات اقتصادجهانی، برخی از محصولات مثل تریاک در کشورهای پیرامونی مانند ایران، به محصولات تجاری تبدیل شد و بر برخی ابعاد اقتصادی این دوره، مانند زمینداری و اشتغال، تاثیر گذاشت. بازار پررونق جهانی تریاک و سود سرشار کشت خشخاش، موجب شد که تجار و شاهزادگان ثروتمند، با خرید زمین به تولید تریاک بپردازند و بدین صورت، قشر تجار و شاهزادگان زمیندار شکل گرفت. این مسئله گرانشدن زمین را باعث شد و بهزودی، زمین به صورت یک کالای سرمایهای درآمد. در بخش اشتغال نیز، افزایش کشت تریاک و نیاز فراوان این محصول به نیروی کار، برای جمعآوری، موجب شد افراد بسیاری در این بخش به کار گرفته شوند؛ همچنین سود تجار در پرداخت نقدی دستمزد و نوع خاص این محصول که مصرفکردنی برای همه افراد نبود، باعث شد که دستمزد کالایی به صورت نقدی پرداخت شود که این مسئله به مناسبات کارمزدوری یاری رساند. این پژوهش بر آن است که براساس روش توصیفیتحلیلی و با استفاده از منابع و مآخذ تاریخی، به بررسی رابطه تجاریشدن تریاک و افزایش زمینداری و اشتغال و تبدیل مناسبات کاری، از کالایی به کارمزدوری، در دوره قاجاریه بپردازد
By the mid – ninth century، the cultivation of opium was not prevalent as the result of domestic consumption. In the ninth century، the economic global changes led some products i.e. opium to become economical goods in countries like Iran. Subsequently، this change had impact on some economic conditions of this period including land owing and employment. The lucrative trade of opium and poppy concluded that the Iranian merchants and wealthy princess purchased land for cultivation of such products. Consequently، a new class of landowner was formed. This issue caused a significant increase in land price and also land was considered to be a capital goods. In employment field، the growth of opium cultivation concluded the employment of more labors for accumulation of this product in large scale. Subsequently، the wages of these labors were paid in cash. Such issue led to the enhancement in the relations between employer and employee. The present study tries to investigate the commercialization of opium and its effects on land status and occupational relations in Qajar era based on historical references with analytical- descriptive approach.
ملخص الجهاز:
تأثیر تجاریشدن تریاک در تغییر وضعیت زمینداری و مناسبات شغلی در دوره قاجاریه مهدی دهقان حسامپور 1 - مصطفی ندیم ** چکیده تا پیش از نیمه قرن نوزدهم میلادی/سیزدهم قمری، کشت تریاک در ایران رواج چندانی نداشت و تولید آن تنها با هدف مصرف داخلی صورت میگرفت.
در بخش اشتغال نیز، افزایش کشت تریاک و نیاز فراوان این محصول به نیروی کار، برای جمعآوری، موجب شد افراد بسیاری در این بخش به کار گرفته شوند؛ همچنین سود تجار در پرداخت نقدی دستمزد و نوع خاص این محصول که مصرفکردنی برای همه افراد نبود، باعث شد که دستمزد کالایی به صورت نقدی پرداخت شود که این مسئله به مناسبات کارمزدوری یاری رساند.
آنها سود حاصل از این کالا را باز در خود کشاورزی سرمایهگذاری کردند و روزبهروز، وسعت زمینهای تجار و تولید تریاک افزایش پیدا کرد.
او در تحلیل خود مینویسد: در نبود بستر عادی، برای رشد یک طبقه بورژوازی ملی و وضعی که با نفوذ روزافزون سرمایه خارجی به وجود آمده بود و نیز، با وجود مناسبات فئودالی در مملکت، طبقه بورژوازی ایران به سوی سرمایهگذاری در زمینه کشاورزی روی آورد؛ چراکه محصولات آن، یعنی پنبه و تریاک و غیره، در بازار جهانی خواستار بسیاری داشت.
حوادث سیاسی و اقتصادی دنیا و ایران بهگونهای پیش رفت که این مسئلهای اجتنابناپذیر بود و در واقع، تجار ایرانی اگر خود دست به خرید زمین و تولید تریاک و سایر محصولات نقدینهآفرین نمیزدند کمپانیها و شرکتهای خارجی به این کار مبادرت میکردند.