خلاصة:
بهبود کیفیت زندگی یکی از مهم ترین اهداف و سیاست های عمومی در کشورهای مختلف است . در سال های اخیر ارتقاء روستا به شهر به عنوان یکی از راهبردهای اصلی به منظور بهبود کیفیت زندگی در سکونتگاه های روستایی ایران مورد توجه قرار گرفته و از این رهگذر بسیاری از نقاط روستایی تبدیل به شهر شده اند، در واقع مهم ترین ملاک تفکیک روستا از شهر (جمعیت )، مد نظر قرار نگرفته و چه بسیار شهرهایی که جمعیت آن ها کمتر از پنج هزار نفر است . هدف پژوهش حاضر، ارزیابی تاثیرات تبدیل روستا به شهر روی کیفیت زندگی ساکنان شهر بلبان آباد است ، ماهیت آن کاربردی بوده و سوال مطرح شده این است که تبدیل روستا به شهر چه تاثیری بر کیفیت زندگی در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی و کالبدی داشته است ؟ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است و روش گردآوری اطلاعات به دو طریق اسنادی و میدانی (پیمایشی) از جمله (پرسشنامه ، مصاحبه و مشاهده ) بوده است ، سوالات مطرح شده در پرسشنامه بر اساس شاخص های مختلف ابعاد سه گانه کیفیت زندگی است که به روش طیف ٥ گزینه ای لیکرت تنطیم گردیده است . جهت بررسی موضوع در فرآیند عملیات میدانی دو نوع پرسشنامه (خانوار و مسولین ) تهیه گردیده است لذا به منظور تحلیل داده ها از نرم افزار Spss و روش های آمار توصیفی (میانگین و میانه ) و آزمون های آمار استنباطی (T تست تک نمونه ای و ضریب همبستگی اسپیرمن ) استفاده شده است ، جامعه آماری تحقیق شامل تعداد ٩٤٣ سرپرست خانوار شهر بلبان آباد است که بر اساس فرمول کوکران تعداد ٢٤١ نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب گردیده است . یافته های حاصل از بررسی ابعاد سه گانه اقتصادی، اجتماعی و کالبدی- محیطی کیفیت زندگی، حد مطلوب (٣) را نشان میدهد، مقدار sig به دست آمده (٠,٠٠)، در آزمون T، با ضریب آلفای ٥%، نشان میدهد که ارتقاء روستای بلبان آباد به شهر، در بهبود کیفیت زندگی در ابعاد سه گانه تا حدودی موفق بوده است ، همچنین نتایج ضریب همبستگی اسپیرمن ، با ضریب اطمینان (%١)، مبین وجود رابطه معنادار و مستقیم بین ابعاد مختلف کیفیت زندگی بوده و بیشترین میزان همبستگی نیز (٠,٥٤٩) مربوط به ابعاد اقتصادی و کالبدی است
Human and physical constraintsof physical-spatial development of cities precedes the rapid movement toward surrounding villages of urban areas that this issue is specifically observable in mountainous urban and rural areas of the west and western north parts of Iran. In this geographical region، Javanroud city in Kermanshah province is one of those which imposed great pressure on its surrounding areas، especially its connected villages. So، the purpose of present study is the survey of the type and amount of environmental constrainteffects of Javanroud city on its surrounding villages. This research is an applied research and Research methodology is descriptive-analytic. In this study، environmental constrainteffects of city have been investigated on the villages that are located at a distance of 5 km from the city. Statistical population is households in 6 villages surrounding the city and the number of 261 family heads as the sample size has been determined by Cochran formula. which in order to gather information، laboratory-documentary and field studies (observation، questionnaire، interview) are applied and after gathering necessary information، by presenting an overall and comprehensive picture about the changes and variations of rural lands’ applications، the analysis of present condition، comparison of these changes، growth ratings and rural development based on Topsis-Victor integrated model، final steps were followed. Research results show that Sheikh-alkaram village according to the calculated values (R = 0.009، S = 0.025 and Q = 0)، because of the unsuitable road and inappropriate position has almost no effect. While Safiabad village (with R = 0.917، S = 1.837 and Q = 1) has the greatest influence and other surrounding villages in the study area are intermediate. Research findings show that part of population and workforce of Javanroud city، due to the reasons like short distance between city and villages، low price of lands and inhabitants in comparison to city، straightforward accessibility and possibility of using different urban services are inhabited in surrounding villages and this has lead to the change and variation in nearby villages to city، in such a way that they has lost their traditional applications and as parts of a city are playing role of dormitories for Javanroud city and are far from practical nature of villages.
ملخص الجهاز:
"در کشورهای در حال توسعه از جمله ایران برای بهبود کیفیت زندگی مردم از لحاظ دسترسی به خدمات ، تأسیسات و امکانات به ایجاد شهرهای کوچک از طریق تبدیل روستا به شهر و ارائه امکانات و تسهیلات رفاهی در جهت بهبود کیفی زندگی مردم مبادرت نموده اند، علاوه بر این ، یکی از راهبردهای مهمی که در نیم قرن اخیر برای مقابله با عدم تعادل منطقه ای ناشی از رشد فزاینده شهرهای بزرگ مورد توجه قرار گرفته است ، تقویت شهرهای کوچک و میانی در نظام شبکه شهری است ( ,Mahdibeigi et al ١٥٨ :٢٠١٠) همسو با این سیاست ، طی چند دهه ی گذشته تعداد زیادی از روستاها در کشور به نقاط شهری تبدیل شده اند.
مطابق یافته های به دست آمده ، به طور میانگین ، سطح رضایتمندی ساکنین قابل توجه است ، به طوریکه در بعد اقتصادی، در رابطه با مؤلفه های تولید، اشتغال و درآمد، وضعیت در سطح نسبتا مطلوبی قرار دارد، در بعد اجتماعی، بیشترین رضایتمندی، مربوط به کم و کیف آموزش و نهادهای آموزشی است ، این رضایتمندی به این دلیل است که شهر بلبان آباد، از زیرساخت ها و مراکز آموزشی بیشتری نسبت به روستاهای تابعه برخوردار است ، اما از لحاظ بهداشتی- درمانی سطح رضایتمندی ساکنین پایین است ، در مجموع و به طور میانگین ، ارتقاء روستای بلبان آباد به شهر، در جنبه های مختلف بعد اجتماعی تأثیر مثبت و مطلوبی داشته باشد، از بعد کالبدی و زیست محیطی، آنگونه یافته ها نشان میدهد، حاکی از رشد کالبدی و فیزیکی شهر، چه در درون و چه در حاشیه آن است ، گسترش سریع ساخت مسکن و بهبود شبکه ارتباطی درون شهری و همچنین تأسیس ساختمان شهرداری و فعالیت های عمرانی آن ، تأییدی بر این یافته ها است ، اما عدم رضایتمندی از کم و کیف فضای سبز و مکان های تفریحی در اظهار نظرهای ساکنین مشهود است ."