خلاصة:
اين پژوهش به بررسي اصول و روش هايي پرداخته است كه پيامبر گرامي (ص) در مواجهه با خاطيان نسبت به حقوق شخصي ايشان داشته اند. در قرآن كريم، پيامبر به عنوان الگو و اسوه همه مومنان معرفي شده اند. سيره شخصي ايشان راهنما و راهگشاي مناسبي در برخورد با خطاكاران در جامعه اسلامي است. بدين منظور، با استقراء ناقصي كه در سيره و تاريخ نبوي در منابع اسلامي صورت گرفت، روشن شد كه از اهداف اوليه رسول مكرم، جذب حداكثري مردم به اسلام بوده است. پيامبر اكرم (ص) متناسب با شرايط گوناگون، برخوردهاي متفاوتي داشته اند. از اين رو، در برخوردهاي خود بر اساس اصل «رحمت» با افراد خطاكار برخورد مي نمودند و در اجراي اصل بيان شده نيز از روش گذشت بهره مي بردند.
ملخص الجهاز:
پژوهش حاضر به دنبال این مطلب است که مشخص کند رسول مکرم( به عنوان الگوی نمونهای که خداوند متعال در قرآن معرفی نموده است، در شرایط گوناگون، با افرادی که حقوق شخصی آن حضرت را ضایع میکردند چه واکنشی نشان میدادند.
در ذیل، به اصول و روشهایی تربیتی که پیامبر در مواجهه با خاطیانی که به حقوق شخصی ایشان تجاوز میکردند، اشاره میشود: <H2>اصل «رحمت و فضل»</H2> خداوند متعال رحمت و فضل را نسبت به بندگانش بر خود واجب کرده است (انعام: 12).
پیامبر وقتی با اقتدار وارد مکه شدند، همة کسانی را که به ایشان ستم کرده بودند، عفو کردند و از هیچکس انتقام نگرفتند، با آنکه قریش و مشرکان مکه از آغاز ظهور اسلام تا آن روز، دربارة رسول خدا( از هرگونه دشمنی و آزاری فروگذار نکرده بودند.
هرچند ظلمی که این مشرکان کرده بودند، ظلم به عموم مسلمانان و اسلام بود، اما حضرت رسول( به خاطر تألیف قلوب و جلب مردم به اسلام، هم از حقوق الهی گذشتند و هم از ظلمی که در حق ایشان روا شده بود، صرفنظر کردند.
ازاینرو، در ادامه، بیان میگردد که رسول خدا( در چه شرایطی گذشت مینمودند و اصول و روشهای ایشان در این زمینه چه بود؟ در ذیل، به مواردی اشاره میشود که پیامبر( از روش «گذشت» در حقوق شخصی خویش استفاده میکردند، و در هر زمینه، تحلیل این روش و شرایط آن از طرف رسول خدا( ذکر خواهد شد: <H2>ب.
گذشت با وجود اهمالکاری بستگان</H2> از اخلاق رسول خدا( نسبت به بستگان این بود که اگر آنها قطع رحم میکردند، ایشان حتما گذشت میکردند و صلة رحم مینمودند.