خلاصة:
هدف : برّرسی روند تحوّلات روستاهای پیرامونی شهر سقز، به منظور شناخت تغییرات ایجادشده در زمینه ساختار اجتماعی– فرهنگی روستاها از جنبه های مختلف از اهداف این پژوهش بوده است . در این پژوهش ، سعی شده تا از روش های آماری با بهره گیری از نرم افزار آماری SPSS برای یافتن ارتباط بین متغیّرها استفاده شود. روش : شیوة جمع آوری داده ها و اطّلاعات به روش میدانی و کتاب خانه ای انجام شده است . در روش میدانی با مراجعه به روستاهای نمونـه بـه مصـاحبه و تکمیل پرسش نامه ها و تصویربرداری از موارد مورد نظر و در روش کتاب خانه ای نیز با مراجعه به سازمان های مربوطه ، کتاب خانه و مطالعه آمارنامه ها و نقشه ها به گردآوری داده ها و اطّلاعات پرداخته شده است . یافته ها: نتایج این تحقیق نشان میدهد که گسترش کالبدی شهر علاوه بر تاثیرگذاریهای اقصادی،کالبدی بر روی فرهنـگ و آداب و رسـوم روسـتاهای پیرامونی، در زمینه های مختلف نوع پوشش روستاییان ، گذران اوقات فراغت ، مراودات اجتماعی و غیره اهالی نیز تاثیرگذار بوده است . راه کارها: تغییرات اجتماعی– فرهنگی در روستاها تابعی از شرایط عمومی در سطح ماکرو هم چون اقتصاد جهانی، سیاست های بین المللی، مّلی و غیره است که میزان پذیرش این تغییرات در نقاط مختلف متفاوت و با سرعت های متغیّر صورت میپذیرد؛ امّا نباید این تغییرات موجب فراموشی آداب و رسوم سنّتی که تحکیم کنندة روابط انسانی به شمار میروند، شده و فرهنگ مصرف گرایی را در جامعه روستایی پررنگ کند، تـا هنجارهـا و ارزش هـایی کـه در جوامـع روستایی وجود دارند، دست خوش تلاطم و ازبین رفتن فرآیند شهرگراشدن روستاها نشوند. از این رو، تعیین یک الگوی مناسب با رویکرد برنامه ریزی از بالا و اجرا از پایین به منظور مقابله با بخش منفی تغییرات ، منطقی به نظر میرسد که برای روستاهای واقع در پیرامون شهرهای میانه اندام ، براساس مدل حومه (که از مدل های کارکردی روابط شهر و روستا است ) برنامه یک پارچه توسعه با عنوان طرح جامع توسعه روستاشهری به جای طرح های جـامع و تفصـیلی شهری و هادی روستایی پیشنهاد شود تا ضمن کاهش خلاهای قانونی برای فضاهای حدّ فاصل دو سکونت گاه در راستای مدیریت یک پارچه بخش ، عمده ای از مشکلات را به صورت ناحیه ای حل کند. در این طرح با توجّه به ناحیه جفرافیایی، شرایط محیطی، اجتماعی– فرهنگی و اقتصـادی و تاکیـد بـر تقویـت هویت فرهنگی و داشته های فرهنگ مّلی، قومی و محّلی، شرح خدمات متفاوت تعریف میشود. اصالت و ارزش : برّرسی روند تحوّلات روستاهای پیرامونی شهر سقز پس از پیروزی انقلاب اسلامی، به منظور ارائه راه کارهـای پیشـنهادی بهینـه جهـت آشنایی با تغییرات و تحوّلات اجتماعی در روستاها از جنبه های نو و جدید تحقیق حاضر به شمار میرود.